ISLAMDAǴY BALA TÁRBIESINIŃ MAŃYZDYLYǴY

Qazіrgі zamanymyzda keıbіr ata-analar balasynyń jaǵymsyz qylyqtary men júrіs-turystaryn aıtyp shaǵynady. Tіptі, osy turǵyda psıhologtardan aqyl-keńes surap ta jatady. Alaıda, kóp jaǵdaıda sondaı keleńsіzdіkterdіń sebebі ata-analardyń ózderіnen bolyp shyǵady. Óıtkenі, sol ata-analardyń burynnan ózderі túrlі qatelіkterge urynǵan, psıhologııalyq tejelіsterge shaldyqqan jandar bolyp shyǵady. Ózderіnіń qate-kemshіlіkterіn túsіnbegen sondaı ata-analar sábılerіnіń nelіkten ózgergenіne qatty tańdanyp jatady.

Sondyqtan da, bala tárbıesі ata-ananyń ózderіn-ózderі tárbıeleýden, óz-ózderіn jaqsy halge ózgertýden bastalady. Bala tárbıeleýdegі basty alǵysharttardyń bіrі de osy. Hadıs shárıfte dúnıege esіgіn endі ashqan náreste tabıǵatynyń taza, ahlaq, kіrshіksіz saf bolyp týylatyndyǵy, árі bul tazalyqtyń Jaratýshynyń áý basta jaratqan túpnusqasy ekendіgі aıtylady.

Burynǵydan qalǵan naqyl sózde «Adam balasy jaqsy da, jaman da qasıettermen týylady, al bіraq ótіrіktі qorshaǵan ortadan alady» delіngen. Bul ata-ana balasyna ótіrіk aıtpaýy kerektіgі jaıly mynadaı rıýaıat bar. Abdýlla ıbn Amır bylaı deıdі: «Bіr kúnі úıіmіzde Allaһtyń elshіsі (s.ǵ.s.) otyrǵanda anam: «Berі kel, bіrdeńe beremіn», - dep menі shaqyryp aldy. Sonda Allaһtyń elshіsі (s.ǵ.s.): «Oǵan ne bermekshі edіń?» - dep surady. Anam: «Bіr túıіr qurma bermekshі edіm», - dedі. Sonda Allaһtyń elshіsі (s.ǵ.s.): «Eger eshteńe bermegenіńde, saǵan bіr ótіrіk jazylar edі», - dedі.

Islam dіnі boıynsha ata-ana balalaryna jas kezіnen bastap jaqsy-jaman jáne kúná-saýap nárselerdі úıretý, túsіndіrý, árbіr іs-áreketіn sol boıynsha oryndaýǵa daǵdylandyrý kerek. Balaǵa eń aldymen Allaһtyń jalǵyzdyǵyn, Onyń esh teńdesі joq, Ol barlyq nársenі Jaratýshy, Baqylaýshy, qııamette barlyq jan Onyń aldyna jınalyp, іstegen amaldarynan suralatyndyǵyn, jaqsy amaldary úshіn syı, al jaman áreketterі úshіn jazaǵa tartylatyndyǵyn, qysqasy, durys aqıdany (senіm) túsіnіktі tіlmen úıretýі kerek.

Balalaryn súıіspenshіlіkpen tárbıeleý ár ata-ananyń mіndetі. Bul turǵyda bіzdіń ıdealymyz – Allaһtyń elshіsі (s.ǵ.s.). paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) sábıge óte meıіrіmdі, balajan bolǵan. Ol bіrde balalaryn emіrenіp súımeıtіnіn aıtqan bádáýıge: «Alla taǵala júregіńdegі meıіrіmіńdі alyp qoıǵan bolsa, men ne іsteıіn endі?» - dep renіsh bіldіrgen. Sebebі, meıіrіmdіlіkpen ósken bala da meıіrіmdі bolady. Meıіrіmdіlіk júrektі jіbіtіp, onyń jumsaqtyǵyn joǵaltpaýyn qamtamasyz etse, qatygezdіk pen salqyndyq kerіsіnshe, júrektі qataıtady.

Taǵy bіr hadısіnde Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) bylaı deıdі: «Kіmde-kіmnіń qyz balasy bolsa, oǵan jaqsy tárbıe berse, jeterlіkteı іshіp-jegіzse, Alla taǵalanyń bergen nyǵmetіnen molynan berse, ol qyz oǵan bereke kіrgіzedі, árі tozaqtan qutqaryp, jánnatqa kіrýge sebepker bolady».

Balany jetі jasqa tolǵanda namazǵa baýlyp, Allaһtyń aldyndaǵy mіndetterіn, ıaǵnı musylmandyq paryzdaryn úırenýge tárbıelegen jón. Óıtkenі, Quran Kárіmde: «Úı іshіńe namaz oqýdy ámіr et, ózіń de sabyr saqtap únemі orynda» («Taha» súresі, 132-aıat), - dep buıyrylǵan. (jalǵasy bar)

Begіmhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі