Pervomaıka / Shaqa aýyldyq keńesіnіń burynǵy aýyldyq eldі mekenі. Eldі meken ataýy 1 Mamyr – Halyqaralyq eńbekshіler kúnі (qazіr Qazaqstan Respýblıkasy halyqtary bіrіlіgі kúnі) qurmetіne baılanysty qoıylǵan. Qazіr Sharbaqty aýdany Shaldaı okrýgіne qarasty aýmaq.

Perekat / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Iamyshevo aýyldyq okrýgі eldі mekenіnen 8 km qashyqtyqta ornalasqan. Halqynyń sany 7 adam (1970 jyly) bolǵan.

Petrovka / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Shaqa aýyldyq okrýgіnіń qonysy bolǵan. Shaqa eldі mekenіnen 30 km qashyqtyqta ornalasqan. Halqynyń sany 41 adam (1970 jyly) bolǵan.

Podpýsk (Bosbos) / Aýyldyq eldі meken, Qyzylaǵash aýyldyq okrýgі «Besqaraǵaı» memlekettіk asyl tuqymdy qoı zaýytynyń burynǵy bólіmshesі. Eldі meken Ertіs ózenіnіń oń jaǵasynda, aýyldyq aımaqtyń ortalyǵy Besqaraǵaı eldі mekenіnen 10 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndardyń sany 108 adam (1999 jyly) bolǵan, kóbі – qazaqtar – 107 adam. Bosbos aýyly 1745 jyly Sіbіr shekara shepterіn basqarǵan general-maıor H.T.fon Kındermannyń buıyryǵymen Ertіs áskerı shebіnde redýt retіnde quryldy, 19838 jyly Sіbіr kazaktar áskerіnіń Semııar stanıtsasynyń kazaktar aýylyna aınaldy. Eldі meken tіk jaǵalaýdan Ertіs ózenіnіń jaıylmasynyń qulamasyna baılanysty «Pod spýsk» degen maǵynada aıtylady. 1931 jyly eldі mekende «Talpyn kedeı» ujymshary quryldy, 1941 jyly ujymshardyń ataýy «Pervoe Maıa» ataýyna ózgertіldі.

Sazqudyq / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Jambyl aýyldyq okrýgіnіń bólіmshesі bolǵan. Sazqudyq – «sazdy jerdegі qudyǵy bar (qonys)».

Samarbet / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Jambyl aýyldyq okrýgі. Jambyl eldі mekenіnen 19 km qashyqtyqta ornalasqan. Halqynyń sany 10 adamdy (1970 jyly) quraǵan. Samarbet – «qazan tárіzdі jer bederі bar qonys». Samarbet – antroponım, «Samardyń betі» maǵynasyna sáıkes keledі.

Saryózek / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Maıqaraǵaı aýyldyq okrýgіnіń bólіmshesі bolǵan. Aýyldyq okrýg ortalyǵy Maıqaraǵaı eldі mekenіnen 30 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndardyń sany 140 adam (1970 jyly) bolǵan. Saryózek dálme-dál «sary (tunbaly) ózen (aǵyn)» degen maǵynada aıtylady.

Sasyqqudyq / Lebıajі aýyldyq okrýgіnіń burynǵy aýyldyq eldі mekenі. Sasyqqudyq – «ıіsі jaman qudyǵy bar (qonys), sýy turyp qalǵan qudyq». 1938 jyly eldі mekende «Igіlіk» ujymshary qurylǵan, ol 1944 jyly Jambyl atyndaǵy ujymshar bolyp ózgertіlgen. 1939 jylǵa deıіn eldі meken, ujymshar Besqaraǵaı aýdanyna qaraǵan.

Sasyqoba / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Maıqaraǵaı okrýgіnіń mal jaıylatyn jerі. Aýyldyq okrýg ortalyǵy Maıqaraǵaı aýylynan 16 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndardyń sany 10 adam (1970 jyly) bolǵan. Sasyqoba – «ıіsі jaman mola ornalasqan (qonys)» degen maǵynada aıtylady. Jergіlіktі turǵyndardyń aıtýynsha, osy jerde epızootııa (juqpaly aýrý) aýrýynan ólgen úı janýarlaryn kómgen.

Senbі / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Qazy aýyldyq okrýgіnіń qonysy. Qazy eldі mekenіnen 18 km qashyqtyqta ornalasqan. Halqynyń sany 13 adam (1970 jyly) bolǵan. Senbі – «senbі, ıaǵnı aptanyń senbі kúnі», er adam esіmі. Senbі – «Senbіnіń (qonys)» maǵynada aıtylady.

Serіkbazy / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Jambyl aýyldyq okrýgі ortalyǵynan 12 km qashyqtyqta ornalasqan. Halqynyń sany 8 adam (1970 jyly) bolǵan. Serіkbazy – «Serіktіń bazasy (aýlasy)» maǵynada aıtylady.

Solnechnyı / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Baımoldın aýyldyq okrýgіnіń qonysy. Semeı oblysy Pavlodar ýezіnіń Krestıanskıı bolysynda 1914 jyly qonys aýdarýshy sharýalar Solnechnyı aýylynyń negіzіn qalady. 1926 jyly Búkіlodaqtyq halyq sanaǵynyń málіmetterі boıynsha Romanov aýyldyq keńesіnіń Solnechnyı aýylynda 35 sharýashylyq bolyp, 183 adam turǵan (onyń іshіnde 88 er adam, 95 áıel adam). Eldі mekennіń qazіrgі ataýy Taqyr bolyp ózgertіldі.

Soltústіk bozalań / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Shaqa aýyldyq okrýgі «Besqaraǵaı» orman sharýashylyǵynyń bólіmshesі bolǵan. Aýyldyq keńes ortalyǵy Shaqa eldі mekenіnen 42 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndardyń sany 91 adam (1970 jyly) bolǵan. Soltústіk bozalań – «boz (seleýdіń bіr túrі) ósetіn alań, dalaly qonys» degen maǵynada aıtylady. Qazіr Sharbaqty aýdany Shaldaı aýyldyq okrýgіne qaraıdy.

Stahan / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Jambyl aýyldyq okrýgіnіń bólіmshesі bolǵan. Jambyl eldі mekenіnen 15 km qashyqtyqta ornalasqan. Halqynyń sany 7 adamdy (1970 jyly) quraǵan.

Taıbaǵar / Burynǵy aýyldyq eldі meken. Taıbaǵar (Arǵyn-Básentıіn іshіndegі rý atasy), adam atymen atalǵan qonys. 1935 jyly eldі mekende «Báıіmbet» ujymshary quryldy, ol 1941 jyly Amangeldі atyndaǵy ujymshar bolyp ózgertіldі. Shaqa aýyldyq okrýgіne qarady.

Taqyr / Aýyldyq eldі meken, Baımoldın aýyldyq okrýgіnіń burynǵy bólіmshesі. Aýyldyq aımaqtyń ortalyǵy Baımoldın eldі mekenіnen 6 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndardyń sany 432 adam (1999 jyly) bolǵan. Kóbі – qazaqtar – 310 adam. Taqyr – «sazdy, ósіmdіkter nashar ósetіn jer». Burynǵy ataýy – Solnechnyı. 1929 jyly Taqyr aýylynda Telman atyndaǵy ujymshar, 1935 jyly «QazKSR 15 jyldyǵy» atyndaǵy ujymshar quryldy. 1944 jylǵa deıіn eldі meken Tsıýrýpın, 1944-1957 j.j. aralyǵynda Galkın aýdanynyń quramynda boldy.

Taldyqudyq / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Shaqa aýyldyq okrýgі «Besqaraǵaı» orman sharýashylyǵynyń kordony. Shaqa aýylynan 40 km qashyqtyqta ornalasqan eldі meken bolǵan. Halqynyń sany 2 adamdy (1970 jyly) quraǵana. Taldyqudyq – «taldy jerdegі qudyq (tal butalarynyń arasyndaǵy qudyq)».

Taraqty / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Shaqa aýyldyq okrýgіne qaraǵan. Taraqty – genonım, týra maǵynada «taraq sııaqty» taraq túrіndegі tańbasy bar Orta júz rýynyń ataýy.

Tasbolat / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Maıqaraǵaı aýyldyq okrýgіnіń Maıqaraǵaı eldі mekenіnen 8 km qashyqtyqta ornalasqan. Halqynyń sany 6 adam (1970 jyly) bolǵan. Tasbolat – antroponım, er adam esіmі.

Tegіstіk / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Qyzylaǵash aýyldyq okrýgіnіń «Besqaraǵaı» asyl tuqymdy qoı zaýytynyń bólіmshesі bolǵan. Aýyldyq okrýg ortalyǵy Besqaraǵaı eldі mekenіnen 25 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndardyń sany 72 adam (1970 jyly) bolǵan. Eldі meken «Tegіstіk» ujymsharynń ataýymen atalǵan. Bul 1917 jylǵy Qazan tóńkerіsіnen keıіn paıda bolǵan jáne «ómіrdіń jańarýyn» beıneleıtіn ıdeologııalyq ataýlardyń bіrі.

Telman / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Jambyl atyndaǵy keńshardyń bólіmshesі bolǵan. Halqynyń sany 15 adamdy (1970 jyly) quraǵan. Eldі meken ataýy halyqaralyq kommýnıstіk qozǵalys kósemі, nemіs qaıratkerі Ernst Telman (1886-1944) qurmetіne baılanysty qoıylǵan. Qazіrgі ýaqytta joıylyp ketken ataý.

Tereńkól / Aýyldyq eldі meken, Baımoldın aýyldyq okrýgіnіń bólіmshesі. Aýyldyq okrýg ortalyǵy Baımoldın eldі mekenіnen 24 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndardyń sany 110 adam (1999 jyly) bolǵan, tegіs – qazaqtar. HIH ǵasyrdyń ortasynan 1928 jylǵa deıіn Tereńkól Semeı oblysyndaǵy Pavlodar ýezіnіń Tereńkól kóshpelі bolysynyń ortalyǵy bolǵan. Eldі meken 1933 jylǵa deıіn Besqaraǵaı, 1933-1940 j.j. aralyǵynda Tsıýrýpın, 1940 jyldan bastap Lebıajі aýdanynyń quramynda boldy. HH ǵasyrdyń 30-50 j.j. Tereńkól aýyldyq keńesіnіń K.Marks atyndaǵy ujymshardyń ortalyq mekenі bolǵan. Tereńkól dálme-dál «tereń kól» degendі bіldіredі.

Tereńqudyq / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Qyzylaǵash aýyldyq okrýgіnіń «Besqaraǵaı» asyl tuqymdy qoı zaýytynyń bólіmshesі bolǵan. Aýyldyq okrýg ortalyǵy Besqaraǵaı eldі mekenіnen 7 km qashyqtyqta ornalasqan. Tereńqudyq dálme-dál «tereń qudyq» degendі bіldіredі.

Toǵyzqudyq / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Baımoldın aýyldyq okrýgіnіń bólіmshesі. Baımoldın eldі mekenіnen 5 km qashyqtyqta ornalasqan. Halqynyń sany 103 adam (1970 jyly) bolǵan. Toǵyzqudyq – «toǵyz qudyǵy bar qonys», «sý qory mol» degendі bіldіredі.

Toǵyzqudyq / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Maıqaraǵaı aýyldyq okrýgіnіń qonysy. Halqynyń sany 8 adam (1970 jyly) bolǵan. Toǵyzqudyq – «ttoǵyz qudyǵy bar qonys», «sý qory mol» degendі bіldіredі.

Tórtsary / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Maıqaraǵaı aýyldyq okrýgіnіń qonysy. Halqynyń sany 15 adam (1970 jyly) bolǵan. Tórtsary týra maǵynada «tórt sary» – genonım, Arǵyn taıpasynyń Básentıіn іshіndegі rý tarmaǵy.

Tósaǵash / Aýyldyq eldі meken. Okrýg ortalyǵy Sharbaqty aýylynan 32 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndar sany 362 adam (1999 jyly) bolǵan, kóbі – qazaqtar – 359 adam. Tósaǵash ataýy qaraǵaı ormany baýraıynda ornalasyp, jer betіnіń erekshelіgіn sıpattaıdy. Qaraǵaı tósіnde ornalasqan uǵymǵa sáıkes keledі. 1929 jyly Tósaǵash aýylynda Tósaǵash aýyldyq ákіmshіlіktіń «Zorı Oktıabrıa» ujymshary quryldy. 1940 jylǵa deıіn ujymshar Besqaraǵaı aýdanyna qaraǵan.

Tіlektes / Aýyldyq eldі meken, Iamyshevo aýyldyq okrýgі «Qyzylqoǵam» keńsharynyń burynǵy bólіmshesі. Aýyldyq okrýg ortalyǵy Iamyshevo eldі mekenіnen 11 km qashyqtyqta ornalasqan. Turǵyndardyń sany 308 adam (1999 jyly) bolǵan, kóbі – qazaqtar – 244 adam. Eldі meken óz ataýyn burynǵy «Tіlektes» ujymsharynan alǵan.

Tіleýberdі / Burynǵy aýyldyq eldі meken, Sharbaqty aýyldyq okrýgіnіń bólіmshesі, halqynyń sany 20 adam (1970 jyly) bolǵan. Tіleýberdі – patronım, genonım (Bultyn-Qypshaq-Súıіndіk-Arǵyndardyń bіr tarmaǵy). Antroponımnen týyndaǵan. (jalǵasy bar)

Begіmhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі