ӨСИЕТ ӨРНЕКТЕРІ

• Байлыққа мақтану ақылдының ісі емес.
• Өтірік, өсек айтпа және оны айтушыларды тыңдама.
• Кемтарларға, жетімге қамқорлық жаса, жәрдем бер, садақа бер.
• Айтта, Наурызда, мереке күндерінде «құтты болсын» айтуды ұмытпа.
• Танитын адамдарға қуанышына ортақтасуды немесе қайғысына көңіл айтуды ұмытпа.
• Тәңірге, аруаққа, халыққа тіл тигізбе.
• Ата-анаңа әдеппен сөйле, құрметпен қара, айтқанын сөзсіз орында һәм оларды әулие тұт.
• Біреудің киімін (жақсы болса да) киюге әуестенбе.
• Өнердің қай түрі болса да үйренуден жалықпа.
• Туыс-туғандарыңды, нағашы-жиендеріңді, тағы басқа ілік, құда, жекжаттармен жиі қатынасып, араласып-құраласып жүр. Оларды өзіңе жақын тұт.
• Туған жеріңді ұмытпа. Ол жерге жиі барып тұр. Бір уыс топырағын үйіңде қастерлеп сақта.
• Ата-баба қорымдарына соғып, оларға дұға оқуды ұмытпа.
• Біл-білме, бірақ жолдағы қорымдарға дұға оқып, бет сипауды есіңнен шығара көрме.
• Көп адам жиналған жерге сәлемдеспей өтпе.
• Сырқат адамның көңілін сұрауды ұмытпа. Бірақ кешке, түнде көңілін сұрауға болмайды. Науқас адамға қайғылы хабарды айтпа.
• Лауазымы үлкенге жалпаңдама, лауазымы кішіге кекірейме.
• Әр істе де әділ бол. Әділ болсаң, әлді боласың.
• Абай өлеңдерін жатта. Абай өлеңі – білім, ғылым, үлгі, өнеге, тәлім, тәрбие, адамдық кілті.
• Өзіңді кім сыйласа, оны сен де сыйла, құрмет көрсет.
• Қаруың – білімің мен тілің; сүйенішің, тірегің – ақылың болсын.
• Ерлі-зайыптылар бір-біріне жала жабуға һәм өте ауыр сөз айтуына болмайды.
• Балаларыңның алдында ата-аналар өзін әділ, әдепті ұстауға тиіс.
• Ұрлық, күш жұмсау, біреудің мүлкін, үйін өртеу, зорлық өте ауыр күнә.
• Күнә мен кінә бірдей емес.
• Тақыт пен бақыт бірдей емес.
• Қызығу мен қызғану бірдей емес.
• Мақтану мен мақтау бірдей емес.
• Оқу мен тоқу бірдей емес.
• Атақты адам болғың келсе, сондай адамдар туралы оқы да тоқы.
• Құрметті адам болғың келсе – көптің сөзін сөйле, халық жағында бол.
• Бақытты болғың келсе, ізгі істерге бойыңды үйрет, жаман әдеттен қаш.
• Әр құралды өз орнына пайдаланатын бол. Айталық, күрекпен шеге қақпайды.
• Пайдакүнемдік, айлакерлік, қулық жақсылыққа бастамайды.
• Азғындаушының азығы – ішімдік. Одан өзің де, өзгені де сақтандыр.
• Өнер адамдарын үлгі тұт. Өнерге сүйіспеншілікпен қара.
• Ата-анаңа, ұстазыңа, жетекшіңе ажырайып қарама, қатты сөйлеме.
• Жұрт алдында әдепсіз сөз сөйлеме, ерсі қимыл жасама.
• Жұдырық жұмсау жігітке абырой емес.
• Басқа қызға, басқа біреудің келіншегіне көп қарама.
• Қыздар-ау, көп сықылықтамаңдар.
• Жұрт жұмылып жатқан істен шет қалма.
• Көмек сұрағандарға, апатқа ұшырағандарға қол ұшыңды бер.
• Отан, халық алдындағы борыштарыңнан бас тартушы болма.
• Өзіңе өзің сын көзіңмен қарап жүр.
• Құран, намаз оқылып жатқанда сөйлеме, қозғалма, тұрып кетпе.
• Жаназа оқылып жатқан жерден айналып кетпе. Адамды жерлеуге бара жатқандардан озба, жолын кеспе.
• Көп алдында ұятқа қалмауды, ағайынға жеккөрінішті болмауды әрқашан ойлап жүр.
• Көпке қарсы болма. «Жалғыз жүріп жол тапқанша, көппен бірге адас» деген мәтел бар.
• Төсеккөрпенің тұйығын ірге жаққа қаратып төсейді.
• Жас адам көлікке, атқа ең соңынан міну керек.
• Үйде, дастарқанда адамдар жасына қарай үлкендер төрде, жастар төмен қарай отырады.
• Жас адамдар үлкендер алдында, үлкендер жастар алдында өздерін әдепті ұстағандары жөн.
• Біреудің байлығына, дүние-мүлкіне, ақшасына сұқтанба.
• Бойыңды да, ойыңды да, арыңды да таза ұста.
• Жүзің жарқын, жаның жомарт, мінезің жақсы болсын.
• Көп ішінде жаныңдағы адаммен сыбырласып (құпия) сөйлеспе.
• Сын сағатта әлсіздік, ұстамсыздық жасаған адамды халық жек көреді.
• Қиын сәтте батыр болмасаң да батыл бол.
• Халқым барда қарным ашады деп қамықпа.
• «Миым ашиды» дегеннен гөрі «жаным ашиды» деген жөн.
• Жақсы һәм жақсылық туралы айтуға әдеттең.
• Халықтың «ақыл – жастан, асыл – тастан» деген керемет сөзіне ой жіберіп қарашы.
• Ақ шашаты атаны, ақ жаулықты анаы көрсең – ізет көрсет.
• Жаман адамға да жақсы көзбен қара.
• Аш болсаң да, тоқ болсаң да Құдайыңды ұмытпа.
• Халыққа, аруаққа шет болма.
• Біреудің намысына тимей сөйле.
• Біреудің кемшілігі мен істегі мінін көп алдында айтпа.
• Жарлы болсаң да жарамсақ болма.
• Ер адамға әйел киімі жараспайтыны сияқты әйелдер мен қыздарға ер киімі де қонымсыз әрі Тәңірінің бұйрығында да жоқ нәрсе.
• Баланы ойынмен, үлкенді шындықпен жеңесің.
• Жазықсыз жәндікті өлтірме, малға зәбір көрсетпе.
• Тәрбиеліден – тәлім, ғалымнан – ғибрат, өнерліден – өнеге ал.

әзірлеген

Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі