ALTYNS’Y SO’Z

Qazaqtyn’ bir maqaly: “O’ner aldy – birlik, yrys aldy – tirlik” dei’di. Birlik qandai’ elde bolady, qai’tse taty’ bolady – bilmei’di. Qazaq oi’lai’dy: birlik aty ortaq, as ortaq, ki’im ortaq, da’y’let ortaq bolsa eken dei’di. Olai’ bolg’anda bai’lyqtan ne pai’da, kedei’likten ne zalal? Ag’ai’yn qurymai’ mal izdep ne kerek? Joq, birlik – aqylg’a birlik, malg’a birlik emes. Malyn’dy berip otyrsan’, atasy basqa, dini basqa, ku’ni basqalar da jaldanyp birlik qylady. Birlik malg’a satylsa anturg’andyqtyn’ basy osy. Ag’ai’yn almai’ birlik qylsa kerek, sonda a’rkim nesibesin Qudai’dan tilei’di, a’i’tpese Qudai’dan tilemei’di, s’ary’a izdemei’di. A’y’eli birine-biri pa’le izdei’di. Ne tu’sin, ne ajaryn, ne o’kpesin buldap, ol bolmasa, bir pa’le salyp, qorg’alatyp, a’tey’ir birin-biri alday’dyn’ amalyn izdesedi. Munyn’ qai’ jerinen birlik s’yqty?

“Yrys aldy – tirlik” dei’di, ol qai’ tirlik? Ol osy jan key’deden s’yqpag’andyq pa? Joq, ondai’ tirlik i’tte de bar. Ondai’ tirlikti qymbat ko’rip, buldag’an adam o’limdi jay’ ko’rip, ahi’retke dus’pan bolady. Janyn qorg’alatyp, jay’dan qas’yp, qorqaq atanyp, en’bek qyly’dan, qyzmet qyly’dan qas’yp, erns’ek atanyp, du’ni’ede a’lgi ai’tylg’an yrysqa dus’pan bolady.

Ol ai’tqan tirlik olar emes. Ko’kiregi, ko’n’ili tiri bolsa, sony ai’tady. O’zin’ tiri bolsan’ da, ko’kiregin’ o’li bolsa, aqyl taby’g’a so’z ug’a almai’syn’. Adal en’bekpen erinbei’ ju’rip mal taby’g’a jigger qyla almai’syn’.

Keseldi jalqay’, qyljaqpas,

A’zir tamaq, a’zir as,

Syrtyn’ – pysyq, is’in’ – nas,

Artyn oi’lap ui’almas, -

Bolyp ju’rip, tirimin deme, onan Alla jibergen aq bui’ryqty o’limnin’ o’zi artyq.

a’zirlegen

Begimhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jy’rnalister Odag’ynyn’ mu’s’esi