І КІТАП / ӨРДЕ

1

Ұлжан құдасының ауылына отыз шақты кісімен барады. Алшынбайға жетпіс жылқы, отыз түйе аталыпты. Оған қоса, көп қазына келген. Үш күн кезегімен қызықты думан өткізіледі. Абай осы үш күн бойы өз қалыңдығын көрмеген болатын. Тек төртінші күні құдалар барлығы үйге жиналған кезде неке оқылады. Абай әлі Ділдәмен жақын танысып та үлгермей, шымылдықтың алды жабылады. Осы ауылға келерде Абай қасына Ерболды да ертіп алған болатын. Тоғжан одан сәлемін айтып, артынан жылап қалыпты. Осыны есіткен Абай екі от арасында қалғандай қиналады. Абайлар Алшынбай ауылында тағы он бес күндей қонақ болып қайтады. Қайтқанда Абай жас жүрегіне жалынды от қосып қайтқан жоқ еді.

2

Абайлар келгенде жұрт тегіс Шыңғыс сыртындағы жайлауда екен. Құнанбай атшабарларын жіберіп, былтырғы қыстауларын қайтара бастапты. Он төртін түгел қайта иемденген. Ал біреуін Байсал ожарлық қылып, бермепті. Құнанбай ашуланып, тағы бір соғыс ашайын дегенде, Абай оны тоқтатты. Сосын Бөжейдің жылы келе жатқанын айтып, Құнанбай бармаса да, өзі ауыл ірілерін ертіп баруына рұқсат сұрайды. Абайдың өзіндік жоспары болатын. Ол Бөжей ауылына келетін қонақтардың бір үлесіне он киіз үй тіктіріп, жайлы қонақ күтпек болады. Дегені де болды. Абай, Ербол, Мырзахан, Ұлжан, Айғыздар көпшілік боп,  Бөжейдің алыс нағашыларын қонақ етеді. Тыным таппай үш күн қызметте болады. Байдалы, Байсал, Сүйіндік және нағашы ақсақалдар  ырзашылық білдіріп, өз баталарын береді. Абай мен Ербол үш күн ұйқы көрмеген болатын. Сондықтан үйіне қайтысымен екі күн, бір түн қатып ұйықтап, сергіп тұрады.

3

Абайдың аса ірі жауапкершілікпен атқарған еңбегі бүкіл Шыңғыс түгіл, ел сыртына да таралып үлгереді. Абайды кім көрсе де ашық қуанышты жүзбен амандысатын болған. Ербол ауылына бір барып қайтқанда, Абайдың Тоғжанмен кездесуіне тағы бір сәт туғанын айтады. Сосын оны ертіп алып кетеді. Екеуі тағы да ай сәресінде кездеседі. Тоғжан Абайды құшақтай салысымен жылап жібереді. Екі жүректің дірілдеген демдері қосылып, ыстық еріндері енді айырылмастай табысқандай болатын. Тып-тыныш жаздың таңы баяу атып, түріліп келе жатқанда, Абай атына мініп, Ботақанға бет алады. Елдің қыстауға қонатын шағында Абай Қарқаралыға жүріп, Ділдәні алып келеді. Бұл арада Құнанбай баласын ұрып, інісін масқаралатқан Құлыншақ пен оның "бес қасқасына" өзіндік жазаларын беріп үлгерген еді.