АУДИТОРИЯНЫ ИГЕРУ. ХАЛЫҚ НАЗАРЫН ҰСТАП ТҰРУ ҚҰПИЯСЫ

«Дана» боп көрінуді көдеп алған,

Адам боп көбік ауыз езбе болған.

Көк мылжыңның тағдырын берме, Құдай,

Сөз қалдырам деп жүріп, сөзге қалған.

Мыналарды еске түсірейік:

1. Мақсат: сөйлеуші адам «не үшін сөйлеп тұрмын?» деген сұраққа жауап беріп, өзінің сөйлеудегі мақсатын анықтап алуы керек.
2. Түйін сөз: 1 сағат сөйллесеңіз де, 5 секунд сөйлесеңіз де, айтқыңыз келген негізгі ойды міндетті түрде астын сызып тұрып халыққа жеткізіңіз. Сіз сөйлеп болған соң халық түйін сөзді жаттап шығатындай болсын.
3. Айтам деген пікіріңізді кішігірім ортада айтып көріңіз. Олардан келген сұрақ ертең үлкен аудиторияда да қойылып қалуы мүмкін. Сондай-ақ келіспейтін пікірлер болу да мүмкін.
4. Айтам деген мәтін-пікіріңізді телефон арқылы видеоға түсіріп көріңіз немесе айнаның алдында тұрып дайындалыңыз. Бұл сіздің саханадағы тұрысыңызды қадағалауға көмектеседі.
5. Мәтініңізді, сөйлейтін сөзіңізді диктофон құрылғысына жазыңыз. Бұл бізге анық естілмей тұрған дыбыстарды, бұлыңғыр шығып тұрған дыбыстарды анықтауға аса қажет.
6. Мәтінді жаттамаймыз, нұсқаулықтар жазып алу арқылы есте сақтаймыз. Жаттанды сөз – халықтың назарын басқа жаққа аударады, ал бізге үнемі назарда болу маңызды.
7. Сөйлеп тұрған кезде монотонды сөйлемеуге тырысыңыз: даусыңыз теңіздің толқыны секілді бірде жоғары, бірде төмен болсын. Даусыңыз ойнақы болса, аудиторияның да көңіл-күйі сондай көтеріңкі болады.

Біздің аузымыздан шыққан қандай ақпарат болса да, адамдар оны үш түрлі каналмен есте сақтайды:

1. «Мен не айтып тұрмын?» - бұған сіз айтқан әңгіменің мазмұны кіреді.
2. «Мен қалай айтып тұрмын?» - бұған сіздің дауыс пен дикцияңыз кіреді.
3. «Сөйлеу барысында мен өзімді қалай ұстап тұрмын?» - бұған сіздің сахнадағы қимыл-қозғалысыңыз, мимика-эмоцияңыз, сөйлеу барысындағы кез келген әрекетіңіз кіреді.

Сөйлемес бұрын осы үш пункттың қайсысына мұқият дайындалу керек десеңіз, адамдардың басым бөлігі «не айтатыныңа қара» дейді, яғни айтатын мәтінге көбірек көңіл бөледі. Әрине, бұл дұрыс пікір. Бірақ сіздің не айтып тұрғаныңыз адамдарға небәрі 7% әсер етеді. Қалай айтып тұрғаныңыз, дауыс интонацияңыз аудиторияға 38% әсер етеді. Ал өзіңізді қалай ұстап тұрғаныңыз 55% әсер етеді. Егер әңгімеңіз қызықты болып, өзіңізді ұстауыңыз нашар болса, қол, мимика, дауыс ырғағы – іс-әрекеттердің барлығы қосылмаса, аудиторияға бар болғаны 7% ғана әсер ете аласыз. Бұл статистика қайдан шықты? Мысалы, жиналыстарда мінберде сөйлеп тұрған адамды көрсек, қатысқымыз келмейді, ішіміз пысады да, телефон шұқылауға кірісеміз. Біз мінбер артында тұрған адамдардың сөйлеп тұрған басын ғана көреміз. Оның көзқарасы төмен, жаттанды сөзді оқып тұрады. Ал біздің көзіміз тікелей контактыға, қимыл-қозғалысқа, жаңашылдыққа үйреніп қалған. Сіздің әңгімеңіз қызықты болғанымен, сіздің қимылсыз тұлғаңызға ұзақ қарап отыру адамдарды жалықтырады. Себебі адам баласы ең жылдам дегенде минутына 400-ден астам сөзді қабылдап, қорытуға дайын екенін ұмытпаңыз. Сондықтан адамдар жиналыста спикерді тыңдаған кезде басқа да мәселелерін ойлап отыра беруі мүмкін. (жалғасы бар)