ТҰРМЫСТЫҚ, ШАРУАШЫЛЫҚ САЙМАНДАРЫ

• Құрал-сайман – шаруашылықта қолданылатын еңбек құралы.
• Айыр – шөп үюге, жинауға арналған 3-4 тісті темір сапты ағаш.
• Күрек – темірден жасалған ағаш сапты күреу аспабы.
• Тоқпақ – қазық қағатын ағаш құрал.
• Керме – ат байлайтын керме арқан.
• Кетпен – жер қазатын құрал.
• Орақ – егін оратын құрал.
• Бел орақ – шөп, қамыс шабатын құрал.
• Арба – жаз көлікке жегетін 2-4 дөңгелекті тасымал құралы.
• Шана – қыс көлікке жегетін тасымал құралы.
• Күймелі арба, күймелі шана – адам отыратын жабық арба немесе шана.
• Ат шана – жеңіл және әдемілеп жасалған шана.
• Мала – шөп, қамыс таситын шананың бір түрі.
• Қорап – шыбықтан тоқылған шанаға салып зат т.б. таситын құрал.
• Мосы – шәйнек іліп отқа қоятын үш аяқты мүлік.
• Темірошақ – қазан асатын үш үш аяқты темір мүлік.
• Жер ошақ – жерден қазылып қазан асатын орын.
• Диірмен – ұн тартатын тас құрал.
• Еркек тас – диірменнің астыңғы беті.
• Ұрғашы тас – диірменнің үстіңгі беті.
• Шүлдік – еркек тас ортасындағы кіндік, темір.
• Бақалақ – ұрғашы тастың кіндік кіретін ағаш қалағы.
• Иінағаш – иыққа салып су таситын мүлік.
• Көсеу – от көсейтін темір.
• Шімшуір – шоқ ұстайтын темір құрал.
• Тұтқыш – қол күймес үшін қазан құлағын ұстайтын киіз қалта.
• Қоржын – жолаушының ат артына бөктеретін, керек-жарағын салатын қос қалталы бұйым.
• Қанар – жүн салатын үлкен қапшық.
• Сүймен – мұз оятын құрал.
• Қалжуыр – үш қармақты темір.
• Шот – ағаш шабатын үй құралы.
• Шотаяқ – шөп суыратын құрал.
• Жады – малға құрақ, сабан, жүгері турап беретін құрал.
• Келі – тары түйетін құрал.
• Келісап – келі ішіндегі тарыны түйетін құрал.
• Сақар – қурайды өртеп алатын тұнба.
• Сабын (кір сабын) – сақарға мал майын араластырып қайнатып жасайтын кір кетіргіш қосынды.
• Бұзаушық – кішкене сабын.
• Алқынды – сабынның әбден жұқарған қалдығы.
• Ау – балық аулайтын құрал.
• Қаза – қамыстан тоқып балық аулайтын құрал. Оның екі жақ басында балық тұратын қоржыны болады.
• Сүзекі – қазадағы балықты сүзіп алатын торкөз.
• Қармақ – балық аулайтын құрал.
• Жұтпа – балықты тірі шаншып шортан аулайтын қармақ.
• Қайық – өзеннен өтуге немесе жазда аудан балық алу үшін жасалған құрал.
• Қақпан – аң аулайтын темір құрал.
• Тұзақ – сымнан немесе қылдан жасайтын аңшы құралы.
• Ара, балға, балта, тістеуік – тұрмыс құралдары.
• Инелік – ау тоқитын құрал (ағаш).
• Кісен – ұры алмас үшін ат аяғына салынатын құлыптың бір түрі.
• Шошала – артық зат, құрал-жабдық қоятын үйшік.
• Насыбай тостаған – насыбай үгетін ыдыс.
• Үккіш – насыбайды үгетін шоқпар.
• Жайнамаз – намаз оқитын жайма, төсеніш.
• Тәсбиық (тәшбиық) – мұсылмандардың намаздан кейін мінәжәт ететін моншақ, тізбегі.
• Оқтау – қамыр ысатын жұмыр ағаш.
• Нантақтай – қамырды илейтін және оқтаумен ысатын тегіс, жалпақ тақтай.
• Диірмен тері – диірмен астына төсейтін төсеніш.
• Елеуіш – ұн елейтін дөңгелек жиекті, тор көзді дүние.
• Қайрақ – пышақ, балта қайрайтын тас.
• Түбіттарақ – түбіт түтетін темір тісті ағаш құрал.
• Қап, қапшық – бұйым салуға арналған жүннен, қалың матадан жасалған бұйым.
• Қырғыш – ыдыс түбіндегі қаспақтарды қыратын темір.
• Сүйретпе – екі басын ат арқасына салып, зат сүйрететін ағаш құрал. Оған адам да отырады.
• Орындық – адам отыратын отырғыш.
• Орындық – саба, мес астына қоятын төрт аяқты мүлік.
• Оттық – от шығаратын күкіртті зат.
• Шақпақ тас – бір-біріне шағып от шығаратын тас.
• Жаңғырық – ағаш шапқанда астына қоятын дөңбек.
• Істік – піскен етті қазаннан түйреп алатын қатты ағаштан, аршадан, тобылғыдан жасалған сүйрік.
• Күрсі – кітап оқығанда астына қоятын орындық.
• Сүлгі – жуынғанда сүртінетін түкті мата (орамал).
• Орамал – қол сүртетін, жуған ыдыстарды жуған ыдыстарды сүртетін мата.
• Майлық – майлы, кірлі заттарды сүртетін шүберек.
• Алмас – шыны кесетін құрал.
• Пышақ – тамақ, зат т.б. кесетін аспап.
• Лөкет – мал соятын үлкен пышақ.
• Бәкі – қалтаға салып жүретін мүлік.
• Қын – пышақ салып жүретін мүлік.
• Ұстара – сақал-мұрт, шаш алатын өткір құрал.
• Сыпырғыш – ірі құс қанатынан немесе шілік, жусаннан буып жасалған үй сыпыратын мүлік.

әзірлеген

Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі