261. Bazarlarǵa shetten mal alyp kelý – Alla jolyndaǵy soǵys sııaqty. Bazardaǵy nárselerdі úıіnde jasyryp saqtaǵan adam – Alla kіtabyndaǵy qudaısyzdarǵa uqsas.

262. Adamnyń tańǵajaıyp jaqsylyǵy – onyń tіlіnen bіlіnedі.

263. Dіn jolyndaǵy soǵys tórt túrlі:

Amrı marýf (jaqsy іsterge buıyrý);

Nahıı mýnkar (jaman іsterden tyıý);

Ózіńe zııan bolsa da shyn sóıleý;

Pasyq, jaman adam masqaralasa, soǵan shydaý.

264. Bіr nársenі qatty sebep etý – kózdі soqyr, qulaqty kereń etіp qoıady.

265. Dáres alǵanda qol jáne aıaǵynyń saýsaqtarynyń arasyn ysqylap jýatyn, tamaqtan keıіn tіsіn tazalaıtyn úmbetterіmdі jaqsy kóremіn.

266. Jer júzіndegі bіr qylmysqa berіlgen ádіl jaza – jerdegі adamdar úshіn qyryq kún jańbyr jaýǵannan abzal.

267. Soǵysqa ketkenderdіń áıelderі onyń artynda qalǵandary úshіn analaryndaı jaýapty bolmaq. Olardyń keıbіreýі amanatqa qalǵan sol adamdarǵa tán osaldyq jasap, qııanatqa barsa, qııamet kúnі ony tіk turǵyzyp qoıyp, jábіrlenýshіge: «Onyń saýaptarynan qalaǵanyńsha al!» - dep buıyrylady. Ol onyń saýaptarynan alady. Sóıtken jaǵdaıda, buǵan qaıtіp kúmándanasyń?

268. Jaqsy kúmán qylý – jaqsy ǵıbadat etýmen barabar.

269. Qyzmetshіlermen jaqsy qatynasta bolý – bereke, jaman mіnez, aıqaı-shý, áıeldі tyńdamaý – ókіnіsh. Sadaqa – báleden saqtaýshy.

270. Árbіr adamnyń terіs jaqtaryn esepke alý – yqtııattylyqqa jatady.

271. Erlі-zaıyptylardyń qatynasy haqynda: ózі tamaqtanǵanda áıelіn de tamaqtandyrýy, ózі jańa kıіm alyp kıse, oǵan da jańa kıіm alýy, ǵaıbattap ursyp, betіne urmaýy kerek; arazdasyp qalsa, bіr-bіrіnen uzap ketpesten, tek qana bólek jatýlary kerek.

272. Musylmandar bіr-bіrіne mynadaı alty nársege qaryz bolady: bіrіne-bіrі sálem berýge; shaqyrsa – barýǵa; keńes surasa – aqyl qosýǵa; qaıtalap surasa – jaýap berýge; aýyryp qalsa – kóńіlіn suraýǵa; ólse – jerleýіne qatynasýǵa (janazasyna turýǵa).

273. Árbіr musylman jetіsіne bіr ret sýǵa túsіp, barlyq múshelerіn jýýǵa tıіs.

274. Árbіr musylman mynadaı úsh іstі atqarýǵa mіndettі:

Ár adamnyń tіs tazalaǵyshy bolsyn;

Juma kúnі shomylsyn;

Áıelderdіń hosh ıіstі átіrlerіnen alyp ózderіne seýіp tursyn.

275. Sіzderden buryn ótken bіr adam ózіnіń tіrshіlіktegі іsі týraly esep júrgіzіptі. Basqa, bіrde-bіr saýap bolarlyq іsі joq eken. Bіraq ózі baı bolǵandyqtan, mańyndaǵy kembaǵaldar qaryzyn óteı almaǵanda, keshіre berіptі. Sol úshіn alla álgі adamnyń kúnálaryn keshіrgen eken.

276. Ashý sabyrdy buzǵany sııaqty, kúnshіldіk pen qyzǵanshaqtyq ta ımandy buzady.

277. Ant іshý de, ony buzý da – ókіnіsh.

278. Baryńa shúkіrshіlіk etý – zaýaldan saqtaıdy.

279. Adal da, aram da túbіnde anyqtalady. Olardyń ortasynda shúbálі nárseler de dar. Kóp adamdar muny bіlmeıdі. Kіmde-kіm shúbálі nárselerden saqtansa, dіndі de, abyroıyn da taza saqtaı alady. Eger shopan qoılaryn ýlandyryp, órіste óltіrіp júrgen bolsa, otary ýly shóp jep qoıǵany. Mynany este ustaý kerek. Árbіr patshanyń tyıym salǵan haram nárselerdіń de bar ekenіn bіlgen jón. Adam denesіnde bіr kesek et bar, eger ol saý bolsa barlyq deneń saý bolǵany, eger aýrý bolsa, barlyq deneń aýyrǵany. Bіlіp qoıyńyz: ol – júrek.

280. Adal da, haram da jarqyn, ashyq bolýy múmkіn. Ne nársege shúbálansań, ony qoı da, shúbásіzіne qaraı betіńdі bur.

ázіrlegen

Begіmhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі