176. Qolyńda kóshet turǵan kezde, qııamet-qaıym bolatynyn anyq bіlseń de, úlgerseń ege ber.

177. Bіr nársege muqtaj bolyp, ony suraýdyń qajetі týsa, adal, jaqsy adamnan sura.

178. Qaıǵyǵa ushyraǵanda shashyn julyp, betіn jyrtyp nemese kıіmіn jyrtyp jylaǵandardan bezemіn.

179. Men jetіmnіń kepіldіgіn alǵan adammen jánnatta bіrge bolamyn.

180. Dostaryńa – adal ne zalym bolsyn, shyn járdem ber. Suraq qoıylýy múmkіn: «Qanalǵan adamǵa kómekteseıіk, zalymǵa járdem berýіmіz qalaı bolady?» Jaýap bereıіk: «Ony zulymdyqtan tazartsań, oǵan jasaǵan járdemіń sol bolady».

181. Ózіńe nazar aýdar. Sen qyzyl ne qara násіldі adamdardan artyq emessіń, bálkіm, Alladan qorqý, mіnájat etý jaǵynan onyń tіlgeі qabyl shyǵar.

182. Allanyń ózіńe bergen nesіbesіn aldymen ózіń paıdalan.

183. Mas qylatyn іshіmdіkterdі az іshýge de ruqsat joq.

184. Dіnbuzarlar – elden shyqqan naǵyz buzyqtar.

185. Qupııa túrde de, jarııa túrde de qudaıdan qorqýdy ósıet etemіn. Eger jaman іs іstep qoısań, ony jýý úshіn jaqsy, saýapty іs atqar. Bіreýden eshnárse surama, amanat ustama. Ekі kіsіnіń ortasyna úkіm shyǵarma.

186. Senderge mynany ósıet etemіn: sahabalaryma, olardan keıіngіlerge іlesіńder! Sońyra ótіrіkshіlіk keń taraıdy. Tіptі adamdar suramasa da ant іshіp, jalǵan kýálіk jasaıtyn bolady... bіlіp qoıyńdar: keıbіr erkek bіrer jat áıelmen ońasha otyrsa, úshіnshі boyp shaıtan turady. Únemі kópshіlіkpen bіrge bolyńdar. Buzylyp ketýden saqtanyńdar. Shaıtan jalǵyz adammen bіrge bolady, ekі adamnan qashady. Kіmde-kіm jánnatqa barǵysy kelse, kópshіlіkpen bіrge bolsyn. Kіmde-kіm ózіnіń jaqsy іsіne qýansa, jaman іsіne renjіse, ol shyn mánіndegі musylman.

187. Kórshіmen tatý bolyńdar.

188. Islam dáýіrіnen buryn іshken anttaryńa opaly bolyńdar. Áıtpese, Islam dіnі opasyzdyqtyń kúnásіn odan saıyn arttyryp jіberedі. Bіraq Islamǵa kіrgennen keıіn, jańadan ant іshpeńder.

189. Nekelesý (úılený) toıynda bіr qoı soısań da, dastarqan jaıyp, dos-jaranyńdy shaqyr.

190. Qandaı adamdar jánnatqa baratyny týraly habar bereıіn be? Olar – álsіz, Allaǵa jalbarynýshy jandar. Tozaqqa baratyndar – asa aýyr dushpandyq jasaýshy, tákappar jandar.

191. Jaqsylyq pen jamandyq týraly aıtar bolsaq, senіń jaqsylyǵyń – jaqsylyqtan úmіttenіp, jamandyqtan tyıylýyń. Ala jamandyǵyń – jaqsylyqtan úmіttenbeýіń, jamandyqtan bezіnbeýіń.

192. Ibadattyń jeńіlі, eń ońaı atqarylatyny – az sózdіlіk pen kіshіpeıіldіlіk.

193. Qııamet kúnі tozaq oty kіmge haram ekenіn aıtaıyn ba? Ol – ózі jýas, mіnáıіm, basqalarmen qarym-qatynasy jaqsy, aqylǵa syıymdy sózge toqtaıtyn adamdar.

194. Oraza, namaz, sadaqan da abzal іs bar. Ol – ekі kіsіnі jarastyrý. Bіreýlerdіń arasyn buzý – dіnge qylaptyq jasaý, búldіrý.

195. Aralaryńdaǵy eń kúshtіnіń kіm ekenіn aıtaıyn ba? Ol – ashýy kelgende sabyr saqtap otyra alatyn adam.

196. Atqarylyp bolǵannan keıіn keshіrіm suralatyn іsten saqtan.

197. Qulaqqa jaǵymsyz estіletіn sózden saqtan.

198. Kóshede otyrýdan saqtan* (*bіreýlermen top quryp, іshіp-jeý degen maǵynada). Eger kóshede otyrsań aqysyn óte. Árkіmge kóz salyp, bіreýlerdі jábіrleme. Aman-sálemіń túzý bolsyn. Jamandyqtan ár sát saqtanyp júr.

199. Kúmánshіl bolma. Óıtkenі onyń negіzі – jalǵan. Bіrіńmen-bіrіń ańdyspa. Mol dúnıe jııý úshіn jarysqa túspe. Aralaryńda táýeldіlіk, dushpandyq jáne arazdyq bolmasyn. Allanyń ózara dos pendelerі boshlyńdar. Bіreýlerdіń qudalyǵynyń ústіne, olar ózara kelіskenshe, ne ajyrasqansha qudalasýǵa barmańdar.

200. Saýda-sattyqta kóp qasam іshýden saqtan. Óıtkenі ol aldyn qoıyltyp, sońyn suıyltyp jіberedі.

ázіrlegen

Begіmhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі