КИБЕРҚАУІПСІЗДІК: СІЗДІҢ ДЕРЕКТЕРІҢІЗ ҮШІН КӨРІНБЕЙТІН СОҒЫС

Сіздің цифрлық өміріңіз сіз ойлағаннан да қымбат

Әрқайсымыз күн сайын мыңдаған әрекеттерден цифрлық із қалдыратын әлемде жеке деректерді қорғау физикалық қауіпсіздіктен де маңызды болды. Сіздің цифрлық тұлғаңыз - нағыз соғыс жүріп жатқан құнды актив.

Цифрлық қауіпсіздік туралы таңқаларлық фактілер:

• Тұлғаның құны. Сіздің жеке деректеріңіздің толық пакеті (паспорт деректері, банк ақпараты, аккаунттар) қара нарықта $1,000-дан $2,000-ға дейін тұрады. Бөлек алғанда, медициналық деректер несие карталарының деректерінен 50 есе қымбатырақ бағаланады!

• Құпия сөз апаты. Адамдардың 23% "123456" құпия сөзін, ал 10% - "password" құпия сөзін қолданады. Бұл ретте хакерге 8 таңбалы құпия сөзді бұзу үшін 10 минуттан аз уақыт, ал 16 таңбалы күрделі құпия сөз үшін 2,6 миллион жыл қажет.

• Фишинг бұзудан тиімдірек. Барлық кибершабуылдардың 91% фишингтік хаттан басталады. Әлеуметтік инженерия технологиялары соншалықты дамыған, тіпті қауіпсіздік мамандары да кейде оларға алданып қалады.

• Жаһандық залал. Киберқылмыс жыл сайын $6 триллион залал келтіреді - бұл АҚШ пен Қытайдан кейінгі әлемдегі үшінші ірі елдің экономикасына тең!

Қазақстандық контекст: Қазақстан кибершабуылдардың жиілігі бойынша алғашқы 25 елдің қатарына кіреді, олардың саны соңғы уақытта 57%-ға өсті. Шабуылдардың көпшілігі қаржы секторы мен мемлекеттік ақпараттық жүйелерге бағытталған.

Қызықты факт: Сіздің цифрлық портретіңіз соншалықты дәл, алгоритмдер сіздің мінез-құлқыңызды өзіңізден де жақсы болжай алады. Әлеуметтік желілердегі сіздің 300 лайкыңызды талдағаннан кейін, ЖИ сіздің жеке тұлғаңызды жұбайыңыздан немесе ата-анаңыздан да дәлірек анықтайды!

* * *

ТРАНСГУМАНИЗМ: АДАМ АДАМНАН ДА ҮЛКЕН БОЛҒАН КЕЗДЕ

Ақыл мен технологиялар бақылауындағы эволюция

Трансгуманизм - технологиялар көмегімен адам денесінің шектеулерін жеңуге ұмтылатын философия және ғылыми қозғалыс. Біз бұл жолды бастап қойдық, және қарқын жылдамдауда.

Адам мен машина арасындағы шекараны бұлдыратын таңғажайып технологиялар:

• Нейроинтерфейстер. Илон Масктың Neuralink компаниясы 2023 жылы адамдарға алғашқы чиптерді имплантациялады. Тиын көлеміндегі құрылғы ой күшімен компьютерді басқаруға мүмкіндік береді және әлеуетті түрде салданған адамдарға қозғалғыштығын қайтара алады.

• Экзоскелеттер әскери зертханалардан медицина мен өнеркәсіпке ауысты. Заманауи модельдер адамның күшін 10 есе арттырады және салданған адамдарға жүруге мүмкіндік береді. Hyundai зауыттарындағы жұмысшылар оларды күнделікті жұмыста қолданып жатыр.

• Биохакинг. Мыңдаған адамдар есіктерді ашу, компьютерлерді құлыптан шығару және медициналық ақпаратты сақтау үшін өз денелеріне RFID/NFC чиптерін енгізді. Бұл енді эксперимент емес, субмәдениет.

• Цифрлық мәңгілік. Nectome компаниясы болашақта жеке тұлғаны қайта құру үшін нейрондық байланыстарды сақтай отырып, миды "жүктеуді" ұсынады. Қызмет құны $10,000, бірақ нюанс бар - процедура клиент үшін өлімге әкеледі.

Этикалық дилеммалар: Трансгуманизм адам болмысы туралы сұрақтар қояды. Егер денеңіздің 70% технологиялармен ауыстырылса - сіз әлі де адамсыз ба? Бұл технологияларға кім қол жеткізе алады - тек элита ма, әлде барлық тілек білдірушілер ме?

Қызықты факт: Швециядан келген жүк көлігінің жүргізушісі Рикард Фольквард имплантацияланған "цифрлық безі" бар алғашқы адам болды - бұл қалқанша безінің жұмысын имитациялайтын алгоритм бойынша оның қанына препараттар беретін құрылғы.

баспаға әзірлеп, жиған-терген

Бегімхан  Ибрагим (КЕРІМХАНҰЛЫ) >>

Ақсу қаласының Абай атындағы ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Павлодар облысы

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі