ҚАЗАҚТЫҢ ЫРЫМ мен ТЫЙЫМ ТЫЛСЫМДАРЫНЫҢ ӨМІРДЕ ӨЗ ОРЫНДАРЫ БАР

Ұлыстың ұлы күні – Наурызға байланысты ырымдарды да білгенің артық болмас:

Мереке күні мал сойып, пышақ қандау – өркендеу, жасампаздық идеяларына қайшы келетіндіктен, мал бауыздауға тыйым салынады;

Наурыз көжеге қосылатын жетіден кем емес тақ санды дәмдер – береке, бірлік нығая берсін деген идеядан туындағаны есте болсын. Наурызды тойлайтын мұсылмандарға Ғайып-Ерен, қырық шілтен, абрар деп аталатын жеті әулие тобы ерекше. Яғни, наурыз көжедегі жеті дәм де, сол жеті әулиені пір тұту жатыр деген жорамал да бар;

Наурызды тойлау – ата-баба жолын дәріптеу, руішілк, руаралық қатынастарды реттеу, ел бірлігі мен олардың тұтастығын сақтау мақсаты көзделіп, табиғатпен «тіл табысу», оны қасиет тұту, адамдар арасындағы шынайы қатынастарды реттеу көзделген.

* * *

Үйге енгелі тұрған құт-берекені сәулесі арқылы кейін қайтарады деген сеніммен айнаны есіктің кірер аузына бағыттап ілуге болмайды деген де ырым бар.

* * *

Адам өлімі кезінде айнаның бетін жауып қоюдың тағы бір себебі – айна о дүниеге есік ашатын қақпа тәрізді болғандықтан, сол арқылы үйге жын-шайтан кіріп кетпеуді көздеу екен.

* * *

Айна жағымсыз оқиғалар мен науқас адамның күйін «жадына» жазып, сақтар қасиетке ие дегендіктен, өлген адамның жаны айна арқылы кері қайтып келмес үшін кісі қаза тапқанда айнаның бетін жауып қояды.

* * *

Жолда алдыңды тарғыл не жүндерінің түсі ең кемі үш түрлі түсті мысық кесіп өтсе, қорқатын ештеңе жоқ, өмірің бақытқа келерін біл.

* * *

Мұсылман қауымда Құдайдан: «шын көңілден тілегімді бере гөр!» деген ниет ұстап, белбеуін мойнына бос салып жалбарынып, үйге сол жақ тізесін сипап кіретін ырым бар.

* * *

Кешкі апақ-сапақта, бейуақта, екі кеш арасы, ымырт, қызыл іңір кезінде ұйықтауға, жылауға, шу шығаруға тыйым салынған.

* * *

Тұрғын үй құрылысын жаңадан бастаған кезде, байлық мол болу үшін – әр бұрышына ақша, жылы болу үшін – жүн салып, іргетас қалау ырымы бар.

* * *

Таза су ішсең көбірек ағза біткен жанданар. Ширатар бүкіл денеңді, судан артық қайда бар?!

* * *

Көз тимес үшін сол иықтан асып түкіретін ырым да ойда жүрсін. Себебі сол иықта мысқылшыл сайтан күзетіп отырады екен.

* * *

Шалбарды, ішкиімді отырып кию керек. Тұрып киюге болмайды.

* * *

Шалбар мен төменгі ішкиімдерді жастық орнына басқа жастанып жатуға болмайды.

баспаға әзірлеген

Бегімхан  Ибрагим (КЕРІМХАНҰЛЫ) >>

Ақсу қаласының Абай атындағы ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Павлодар облысы

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі