ЛУЦИЙ АННЕЙ СЕНЕКА

(б.д.д. 5 ж., Кордуба – б.д. 65 ж., Рим)

Атақты римдік стоик-философ, император Неронды тәрбиелеген, сол заманда мемлекет тіршілігіне ықпалы өте күшті болған ақын әрі қоғам қайраткері.

Нерон жағымсыз саясат жүргізе берген соң, Сенека саясаттан бас тартып өз-өзіне қол жұмсаған.

Философиялық шығармалары:

«Жанның тыныштығы туралы» немесе «Жанның жайлылығы уралы», «Бақытты өмір жайлы» және т.б.

Философиялық, саяси-әлеуметтік көзқарастары:

Өз шығармаларында Сенека:

- қайырымдылық идеяларын дәріптеді;

- қоғамдық өмірге араласпауға, өзіңмен өзің болуға, өзіңнің рухани дүниеңмен шектелуге шақырды,

- тыныштық пен бейғамдықты қалады,

- адам мен адамзаттың қабілеттігіне, мүмкіндігіне шәк келтірмеді, мәдени және өркениеттік прогрестің болашағын болжады,

- мемлекетті басқару жүйесінде, қоғамдық өмірде философтар мен даналардың рөлін көрсетіп, қарабайыр, сауатсыз жұртты, «тобырды» менсінбеді;

- ең жоғары игілік пен әдептілік мұрат пен адам бақытын санады;

- философияны теориялық, абстракциялық жүйе жағынан емес, практикалық, мемлекетті басқару, қоғами үрдістерді реттеу, адамдардың бақытқа жету жолдарын зерттеу жағынан бағалады.

Философиялық афоризмдері:

Уақыттан адамның бәрі бөтендігі, біздікі емес.

* * *

Рухы әлсіз адамның қолынан бай болу келмейді.

* * *

Зор дүние – зор құлдық.

* * *

Кедей деген дүние-мүлкі аз адам емес, соны қалай көбейтсем екен деп жанталасып жүргендер.

* * *

Байға қарағанда кедей көбірек күледі және атақсыздау келеді.

* * *

Маған белгілі мағынада құл емес адамды көрсетші.

* * *

Кеме қай портқа баратынын білмесе, желі оңынан тумайды.

* * *

Нашар өнім алғаннан кейін де себу керек.

* * *

Жек көрушіліктен қатты қорқатын адам басқара да алмайды.

* * *

Егер әрі қарай өсу болмаса, батар күн де алыс емес.

* * *

Ұлы істерге талаптанып, жолы болмағандардың өзін құрметтей біл.

* * *

Екі жүздіге көрсетілген сенім оған опасыздық етуге мүмкіндік береді.

* * *

Ұсақ қателіктерден ірі кемшіліктерге өту қиын емес.

* * *

Есте ізгі істере қарағанда, реніш ұзақ сақталады. Ізгілік тез ұмытылады, ал реніш, өкпе есте тайға таңба басқандай тұрып алады.

баспаға әзірлеген

Бегімхан Ибрагим (КЕРІМХАНҰЛЫ) >>

Ақсу қаласының Абай атындағы ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Павлодар облысы

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі