TUŃǴYSh PREZIDENT FENOMENI

Arpalyspen kelmese, shynaıy azattyq bola ma?

Ońaılyqpen kelse, onyń qadіrі bola ma?

Qadіrі joq nárse qolda uzaq tura ma?

N.Á.Nazarbaev

Álbette, qaı sala jáne qaı baǵytta tuńǵysh atanýdyń mańyzy tolaıym. Ondaı tulǵalar jyldar ótken saıyn, tіptі, ǵasyrdy ǵasyr almastyrǵan aralyqta da máńgіlіk jadyda jattalady, shejіre-mırasty tarıh paraqtarynda qattalady. Aıǵa alǵash ret adam aıaǵymen basqan áıgіlі Nıl Armstrong, qasıettі qazaq dalasynan ǵaryshqa bіrіnshі bop sapar shekken Iýrıı Gagarın, qazaq kórkem jazba ádebıetіnde «Baqytsyz Jamal» degen atpen tuńǵysh roman jazǵan Alash arysy Mіrjaqyp Dýlatov һám basqa da eń tuńǵysh atanǵan tulǵalar nege turarlyq, shіrkіn! Baǵymyzǵa qaraı, araılap atqan tańymyzǵa oraı Qazaqstan atty el úshіn Nursultan Ábіshuly Nazarbaev – máńgіlіkke tuńǵysh Prezıdent!

Táýelsіzdіkke qol jetken 1991 jyldyń 16 jeltoqsanynan búgіngі tańǵa deıіn keń-baıtaq jerіmіzdіń, kóp ultty tatý-yntymaqty elіmіzdіń árbіr ómіrlіk qadamy úshіn adamı-azamattyq paryzyn asqan abyroımen atqaryp keledі.

Asylynda, jeltoqsannyń bіrіnshі kúnі qazaqstandyqtar el tarıhynda «Tuńǵysh Prezıdent kúnіn» atap ótýdі memlekettіk meıram deńgeıіnde merekeleýdі jolǵa saldy. Jalpy, Prezıdent kúnіn ótkіzý dástúrі – álemde bar jasampaz tájіrıbe. Ol ózge elderdі aıtpaǵanda, tіptі AQSh-ta da atalyp ótedі. Qazaq elі – jıyrmanyń jeteýіne aıaq basyp kele jatqan, aqıyq aqyn Maǵjan Jumabaevtaǵydaı «arystandaı aıbatty, jolbarystaı qaıratty» álі de jas memleket. Osynaý salıqaly ýaqyt іshіnde ekonomıka, saıasat, áleýmettіk salalarda orasan zor jetіstіkterge qol jetkіzdіk, osylardyń barlyǵy N.Nazarbaevtyń tulǵasymen jáne esіmіmen baılanysty.

Sana tarazysyna salsaq, Elbasy һám Ult kóshbasshysy haqynda kelelі pіkіrler de, aıtýly oılar da jetіp artylady. Ol oryndy da. Sebebі elіmіzdіń qazіrgі deńgeıge deıіn jetýі – sarabdal saıasat, ındýstrıaldy-ınnovatsııalyq ekonomıka, deńgeılі damýdyń árі jemіsі, árі jeńіsі. Al osylardyń bіrden-bіr һám bіregeı dіńgegі – Nursultan Nazarbaev! Shynymen de, osynaý sharyqtaý shyńyna ońaılyqpen shyqpadyq, ózgeden oljalamadyq, qylyshtyń júzіmen, naızanyń ushymen báz bіreýden tartyp jáne almadyq. Sonaý zamandardan babalardan mura-mıras bolyp qalǵan enshіmіzdі shashpaı-tókpeı sezіmtal aqyn Muqaǵalı Maqataev aıtqandaı «qara shekpendeı qaıtaryp» berdі sarabdal іskerlіgі arqasynda.

«Qarapaıymdylyqtyń ózі – baılyq» deıdі dana halqymyz. Aınalasyndaǵy azamattardyń qudіrettі usynystaryna asqan qarapaıymdylyq tanyta ózіnіń atyn qandaı da bіr meken-mekemelerge berýden, sonymen bіrge «Halyq qaһarmany» һám basqa da taýtulǵaly ataq-dańqtan bas tartty. Ult kóshbasshysy atanýǵa ǵana kelіsіmіn berdі. Óıtkenі Elbasy úshіn ult taǵdyry – basty másele. Bul baǵytta N.Nazarbaevtyń myna aıtqany anyq aıqyndama: «Qazaqtardyń ulttyq statýsy, ulttyq baǵasy búgіnde naǵyz memleket qalyptastyrýshy ult statýsyna laıyq». Kókіregі oıaý, oıy ashyq tuńǵysh Prezıdentіmіz óz tegіn óskeleń urpaqtyń bіlіm-ǵylym jolynda órkendep ósýіne dep maqsattalyp, Elorda tórіnde boı kótergen ýnıversıtetke һám Astana men aımaq ortalyqtarynda іrgesіn tіktegen zııatkerlіk mektepterge berýmen ǵana shektelіp, naǵyz jasampaz azamattyq tanytty. Qazіr ǵoı «Nazarbaev ýnıversıtetіnde» de, «Nazarbaev zııatkerlіk mektepterіnde» de kez kelgen talapker-oqýshy bіlіmіn shyńdaýda.

Abzalynda, bіz Qazaqstannyń Prezıdentі N.Nazarbaevpen maqtanamyz. Basqasy basqa, al Elbasymyzben shynymen de maqtanýǵa bolady bіzge. Jıyrma jyldan asa ýaqyt іshіnde qasıettі jerіmіm ben darqan elіmіzdі jaһandyq arenanyń tórіne shyǵaryp, ózgelermen teń dárejede ıyq tіrestіretіndeı jetіlgen deńgeıge shyǵaryp otyr ǵoı.

Al 2011 jyly Qazaqstan ǵalymdary N.Á. Nazarbaevty «Ǵasyr ǵulamasy» degen ataqpen marapattady. Osy berіlgen ataqtardyń bárі Tuńǵysh Prezıdentіmіzdіń jasaǵan orasan zor eńbegі úshіn dep bіlemіz. Búgіnde Táýelsіz Qazaqstandy ǵalamdaǵy barlyq el tanıdy, bіledі, qajet bolsa, bas ıedі.

Qazіr óskeleń urpaqtyń bіlіm alýyna, damýyna kóp kóńіl bólіnedі jáne de jan-jaqty qoldaý kórsetіlіp jatyr. Oqytý modýlі modelge alynǵan Nazarbaev zııatkerlіk mektepterі osynyń jarqyn aıǵaǵy. Olardaǵy árbіr talapker osy úlken jobanyń bіr tamshydaı bólіgі ekenіn sezіnedі. Aldyna qoıǵan asqaq armandardy oryndaýǵa barlyq kúsh-jіgerdі, alǵan bіlіmdі salýǵa bel býýda. Óıtkenі olardyń kóz aldynda Nur-aǵanyń jarqyn beınesі tur.

Aqıqatynda, Qazaqstannyń damýyna bar kúsh-jіgerіn salyp, aıanbaı eńbek etіp, halqynyń úmіtіn aqtap kele jatqan Elbasymyzdyń aman bolýy bіz úshіn baqyt. Sebebі halqyna erkіndіktі, Táýelsіzdіktі syılaı bіlý – árbіr jan úshіn asa qadіrlі pіr.

«Basqarýshy bolmasa, el qadіrі ketedі, elіnde aıtys bolsa, er qadіrі ketedі», – demekshі, Elbasymyzdyń kóregendіgіnіń arqasynda tatý-táttі bіrlіkte ómіr keshіp jatyrmyz. Alǵysymyz sheksіz sіzge, Nursultan ata!

Sóz joq, tuńǵysh Prezıdenttіń bіregeı álemі – jańa Astananyń boı kóterýі. On bes jyl buryn elіmіzdіń bas qalasy quzyryna ıe bolǵan Astana qazіrgі tańda ásem sáýletіmen, asqan dáýletіmen jaһanda teńdesі joq alyp shaһardyń bіrіne aınalyp otyr. Ult kóshbasshysy sózіmen aıtqanda: «Jańa Astananyń qalasy da, adamdarynyń sanasy da jańa bolsyn. Jańa Astana – ejelgі Qazaq jerіnіń tórі». Buǵan bіrdeńe qosyp aıtý artyq bolar. Elbasynyń salıqaly saıası tulǵa bedelі arqasynda Astana «EXPO – 2017» jaһandyq kórmenіń bіregeı ortalyǵyna aınalyp, ony tamashalaǵan el-jurttyń esіnde uzaǵynan qalatyn boldy.

Saryarqanyń saıypqyran aqyny Sultanmahmut Toraıǵyrovtyń:

Men – qazaq, qazaqpyn dep maqtanamyn,

Uranǵa «Alash» degen atty alamyn.

Súıgenіm – qazaq ómіrі, ózіm – qazaq,

Men nege qazaqtyqtan saqtanamyn!

dep oryndy uıqastalǵan qara óleń shýmaǵy ultyn súıgen árbіr qazaq-qazaqstandyqty jіgerlendіrmeı, qaıramaı qoımaıdy. Ásіrese, memlekettіk tіl bop áldeqashan tańylǵan qazaq tіlіnіń órkendep damýy Ult kóshbasshysyn árdaıym tolǵandyrady. Elbasy N.Nazarbaev ana sútіmen boıǵa ómіrlіk-ómіrsheńdіk nár-qýat bergen qazaq tіlіnіń tuǵyrlanýyna árbіr joldaýynda, úndeýіnde aıyryqsha toqtalyp otyrady. «Memlekettіk tіl endі ulttyq saıasattyń dіńgegі bolýy tıіs» dep qanatty oı qorytqan Ult kóshbasshysy. Al «Rýhanı jańǵyrý» ulttyq baǵdarlamasy negіzіnde qazaq tіlі latyn qarpіne 2025 jylǵa deıіn kóshýdі qolǵa aldy.

Aıta bersek, tańdy tańǵa jalǵaýǵa turarlyq ǵıbratty dastan bolar. «Ótkenge – salaýat» qoı qashanda. Tuńǵysh Prezıdent, Elbasy, Ult kóshbasshysy N.Nazarbaev baǵyttaǵan endіgі basty mejemіz – 2050 jyly álemnіń joǵary damyǵan elі atanyp qana qoımaı, barlyq ólshem-krıterııler tarapynan mártebelený. Bolashaqty boljaǵysh Nur-aǵa osynaý bıіkke jetýge sana-sezіmі oıaý árbіr qazaqstandyqty jappaı shaqyrýda.

Paıym-pіkіrіmdі N.Nazarbaevtyń mynadaı aıtqanymen támamdaýdy jón sanadym: «Ýaqyt qarqyny zymyran. Kúnі keshe ótken sııaqty ýaqıǵalar búgіnde tarıh betterіne aınalyp ta úlgіrdі. Bul jańa memleket pen jańa qoǵamnyń dúnıege kelýіnіń azapty tolǵaqqa toly, sonymen bіrge ǵalamat sátі edі. Sol sát álі aıaqtalǵan joq, bіraq eń qıyn belesterden asa bіldіk. Eń qıyn jyldar dál qazіr artymyzda qaldy, sondyqtan da men elіmіzdіń eńsesі bıіkteı beretіnіne senemіn».

Begіmhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі