ҚОРҚЫНЫШ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

Ғалымдар адамдағы қорқыныш түрлерінің төмендегідей классификациясын ұсынады.

С.О.Кьеркегор өзінің философиялық көзқарасында қорқынышты екі түрге бөледі:

1. Эмпирикалық қорқыныш – нақты белгілі бір қауіп-қатер алдындағы қорқыныш;

2. Байыпсыз (түсініксіз) метафизикалық қорқыныш – жабырқау сезімдері секілді адамның өзіне және ішкі дүниесіне қатысты қорқыныш.

Д.Ю.Лукреций, п.Гольбах, Л.Фейербах сынды кейбір философтардың теорияларында қорқыныш – адамдағы сенімнің пайда болуына себепші фактор ретінде қарастырылады.

ХХ ғасырдың ортасында дж.Вольпе қорқыныш түрлерінің бірнеше әлеуметтік қырларын зерттеп, тіпті олардың кейбірінің адам өмірінде жиі кездесетіндігін айтқан. Мәселен:

• Сыннан қорқу,
• Өзгелердің тарапынан қабылданбаудан қорқу;
• Адамдар алдында өзін толық аша алмаудан қорқу;
• Елдің назары өзіне ғана ауудан қорқу,
• Басшылықтан қорқу;
• Наразылық танытудан немесе бір нәрсе талап етуден қорқу;
• «Жоқ» деп айтудан қорқу;
• Талап етілген нәрседен бас тартудан қорқу т.б.

Ю.В.Щербатых болса қорқыныш түрлерін үш категорияға бөліп қарастырады:

1. Биологиялық қорқыныш түрлері – адамның өміріне төнген қауіп-қатерлерден қорқуы;

2. Әлеуметтік қорқыныш түрлері – көп алдында сөз сөйлеуден, жауапкершіліктен, адамдармен қарым-қатынасқа түсуден қорқу т.б.

3. Экзистенциалды қорқыныш түрлері – адамның өзінде, яғни ішкі жан-дүниесінде болатын қорқыныш түрлері. Мәселен, өлімнен, белгісіздіктен, болашақтан, уақыттан, тылсым әлемнен қорқу т.б.