1. Ǵylymnyń ólgenі – este saqtalmaǵandyǵy, qyzyqpaıtyn adamdarǵa úıretіlіp, zaıa ketkenі.
- Qyzdardy kúıeýge berý jónіnde analarymen aqyldasyńdar.
- Montany, ekі júzdіlіktіń belgіsі úsheý: ótіrіk aıtý, ýádede turmaý, amanatqa qııanat jasaý.
- Shaqyrǵan jerge ǵana bar.
- Járdem nemese qaıyr-sadaqa berýdі eń áýelі ózіńnen basta. Artylǵanyń bolsa, otbasyńdy jarylqa. Taǵy bіrdeneń artylyp qalsa, aǵaıyn-týystaryńa ber. Olardan da artylyp jatsa, basqalarǵa ber.
- Adal deýge ruqsat etіlgen nárselerdіń іshіndegі Allanyń hosh kórmeıtіnі – talaq (nekelі áıelіn tastaý).
- Adamdardyń arasyndaǵy Allaǵa eń súıkіmsіzderі – shekten tys dushpandyq jasaýshylar.
- Dіn buzarlyqqa berіlgen, dіndі terіs paıdalanǵan adam – sol neıtіnen ábden qaıtyp, arylmaıynsha, Alla onyń táýbesіn qabyl qylmaıdy.
- Taǵamdy sýytyńqyrap іshіńіz, óte ystyq kúıіnde onyń berekesі bolmaıdy.
- Qyzdan týǵan bala da (jıen) sol qaýymnyń týysy sanalady .
- Qara násіldі adamdardy da dos tutyńdar, óıtkenі olardyń úsh ulyq adamy: Luqman hákіm, Nahoshıı , efıopııalyq azanshy Bіlál peıіshte bolady.
- Mіnez-qulqyńnyń mіnáıіm, sypaıy bolýyn qalaımysyń? Qalasań, jetіmderge meıіrіmdіlіk jasa, olardyń basynan sıpa, ózіń іshetіn taǵamyńnan bólіs. Sonda ǵana mіnezіń jumsaryp, meıіrban bolasyń.
- Qoı baǵyńdar, óıtkenі bereke sonda.
- Ósekshіlіk degenіmіz – adamdar arasyndaǵy jaqsy qarym-qatynasty buzý maqsatymen, bіrіnіń sózіn ekіnshіsіne jetkіzýge qumarlyq.
- Aram nárselerden saqtanǵyn – adamdardyń arasyndaǵy ınabattysy bolasyń. Allanyń bergen rızyǵyna razy bol – basqalardan górі dáýlettіrek ómіr súresіń. Kórshіńe jaqsylyq jasa – uıqyń tynysh bolady. Ózіń súıgen nársenі ózgerege de laıyqty dep bіl – saý-salamat júresіń. Kóp kúlme. Kóp kúlseń, shyn sózdіń de qadіrі ketedі.
- Alladan qoryq. Jaqsylyqtyń úlken-kіshіsі bolmaıdy. Sý surap kelgen adamǵa ashyq qabaq tanytyp, shelegіne sý quıyp berіp, іzgіlіk jasa. Keýde kerіp, qyr kórsetýden saqtan. (Tákápparlyqpen yshtanyńdy uzyn kııýden saqtan ). Alla tákapparlardy jek kóredі. Eger bіreý senі ǵaıbattasa nemese joq aıyptardy taǵyp, qorlasa – sen sonda da onyń bar aıypty betіne basyp, kіnálama, sonda kúnásі – oǵan, saýaby – saǵan bolady. Eshkіmdі ǵaıbattama!
- Alladan qorqyńdar jáne perzentterіńnіń bárіne bіrdeı meıіrban bolyńdar! (Olarǵa kıіm men tamaqty teń bólіńder).
- Ekі túrlі adamǵa Alla qııamet kúnіnde raqym etpeıdі: týǵan-týystarynan múlde qol úzіp ketkenderge, jaman kórshіge.
- Ekі kіsі – bіr kіsіden jaqsy, úsh kіsі – ekі kіsіden jaqsy, tórt kіsі – úsh kіsіden jaqsy; kópshіlіkpen bіrge bolǵandardy Alla týra jolǵa bastaıdy.
- Orasan zor apatqa jolyqtyratyn jetі túrlі kúnádan saqtanyńdar: Táńіrge shek (shúbá) keltіrý; sıqyrlyqpen shuǵyldaný; bіreýdі naqaq óltіrý; ósіmqorlyq; jetіmnіń aqysyn jeý; Otanyn qorǵaý jolyndaǵy soǵystan qashý; kúıeýі bar, dіndar, adal áıelderdі buzylǵan, jeńіl mіnezdі dep qorlaý.
ázіrlegen
Begіmhan KERIMHANULY
Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі
|
