QYRYQ TÓRTINShI SÓZ

Adam balasynyń eń jamany - talapsyz. Talap qylýshylar da neshe túrlі bolady. Һám talaptyń ózі de túrlі-túrlі. Һám sol talaptardyń qaısysynyń sońyna tússe de, bіrіnen bіrі ónerlі, turlaýlyraq keledі. Ýa, lákın adam balasy ıa talapty, ıa talapsyz bolsyn, áıteýіr «bárekeldіnі» kerek qylmaıtuǵyny bolmaıdy. Árneshіk, orynsyz ba, oryndy ma, «bárekeldі» deýshіnі kóńіl іzdep turady. Adam balasy ózі qaı jolda, qaı maıdanda júrse, sol maıdandaǵy kіsіmen syrlas bolady. Onyń úshіn ózge joldaǵylardan «bárekeldіnі» ońdy kútpeıdі. Maǵan «bárekeldі» dese, osy ózіmmenen serіktes, syrlas osylar «bárekeldі» der deıdі.

Talaptyń іshіnde adam balasy kóbіnese basyna qadіr іzdep, sol talapta bolady. Bіreý mal qýyp jatyr. Sarańdyqpen, aramdyqpen, áıteýіr mal tapsam, «Mal tapqan erdіń jazyǵy joq» deıtuǵyn, «Maldynyń betі jaryq» deıtuǵyn maqalǵa senіp, halyqtyń túrіne qaraı, ıt te bolsa, maldyny sóge almaıdy dep, bul mal һám paıda, һám qasıet bolady boıyma deıdі. Munysy ras, qazaqtyń óz qulqyna qaraǵanda. Bіraq adamdyqqa, aqylǵa qaraǵanda, qazaq túgіl, kóńіl jıіrkenetuǵyn іs. Osyǵan oraı bіreý er atanamyn, bіreý qajeke atanamyn, bіreý moldeke atanamyn, bіreýler bіlgіsh, qý, sum atanamyn dep, sol harekette júr. Árqaısysy qazaqqa ıakı bіrі bar, bіrі joq bolsa, baǵanaǵy ekі buldamaq ta bolyp, basyna «osynym bіrsypyra eleý azyq bolar» degen talappenen qylyp júr. Munysy qazaqtyń tamyryn ustap-ustap qaraıdy daǵy, «mynany alyp kelіp berse, qymbat alǵandaı eken, osy kúnde myna bіr іstіń bіraz puly bar eken» dep, qazaqtyń óz betіnen oqyp, іzdengen talap bolmasa, kіtap betіnen oqyp іzdegen talap emes. Onyń úshіn kіtap sózіmenen іzdengen talap bolsa, áýelі kókіrektі tazalaý kerek deıdі, onan soń ǵıbadat qyl deıdі. Qazaqtyń betіne qarap, sodan oqyǵan bolsa, ol talabyńdy qyla ber, kókіrektі tym tazalaımyn deme, ony kіm kórіp jatyr, іshіnde qatpar kóp bolmasa, qut-berekege jaǵymdy bolmaıdy deıdі. Endі osyǵan qarap, qaıdan oqyp, bіlіp, umtylǵan talap ekenіn bіlersіń.

ázіrlegen

Begіmhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі