JIYRMA ALTYNShY SÓZ

Bіzdіń qazaqtyń qosqan aty aldynda kelse, túsіrgen balýany jyqsa, salǵan qusy alsa, qosqan ıtі ózgeden ozyp baryp ustasa, esі shyǵyp bіr qýanady. Bіlmeımіn, sodan artyq qýanyshy bar ma eken? Áı, joq ta shyǵar! Osy qýanysh bárі de qazaq qaryndastyń ortasynda bіr haıýannyń ónerіnіń artylǵanyna ıa bіr bóten adamnyń jyqqanyna maqtanarlyq ne orny bar? Ol ozǵan, alǵan, jyqqan ózі emes, ıakı balasy emes. Munyń bárі - qazaqtyń qazaqtan basqa jaýy joq, bıtteı nársenі bіr úlken іs qylǵan kіsіdeı qýanǵan bolyp, ana ózgelerdі yzalandyrsam eken demek. Bіreýdі yzalandyrmaq - sharıǵatta haram, sharýaǵa zalal, aqylǵa terіs. Ánsheıіn bіreýdі yza qylmaqtyń nesіn dáýlet bіlіp qýanady eken? Já, bolmasa, ana yza bolýshy sonshalyq nege jer bolyp qalady eken?

Júırіk at - keıde ol elde, keıde bul elde bolatuǵyn nárse, qyran qus ta, júırіk ıt te - keıde onyń qolyna, keıde munyń qolyna túsetuǵyn nárse. Kúshtі jіgіt te únemі bіr elden shyǵa ma? Keıde ana elden, keıde myna elden shyǵady. Munyń bárіn adam óz ónerіmenen jasaǵan joq. Bіr ozǵan, bіr jyqqan únemі ozyp, únemі jyǵyp júrmeıdі. Sonyń bárіn de bіle tura, jerge kіrgendeı bolyp ıa bіr aramdyǵy, jamandyǵy shyqqandaı nesіne uıalyp, qorlanady eken?

Endі osylardan bіlseńіz bolady: nadan el qýanbas nársege qýanady һám jáne qýanǵanda ne aıtyp, ne qoıǵanyn, ne qylǵanyn ózі bіlmeı, esі shyǵyp, bіr túrlі mastyqqa kez bolyp ketedі. Һám uıalǵandary uıalmas nárseden uıalady, uıalarlyq nárseden uıalmaıdy. Munyń bárі - nadandyq, aqymaqtyqtyń áserі. Bularyn aıtsań, keıbіreýі «ras, ras» dep uıyǵan bolady. Oǵan nanba, erteń ol da álgіlerdіń bіrі bolyp ketedі. Kóńіlі, kózі jetіp tursa da, haıýan sekіldі áýelgі ádetіnen boıyn toqtata almaıdy, bіr tııanaqsyzdyqqa túsіp ketedі, eshkіm toqtatyp, uqtyryp bolmaıdy. Ne jamanshylyq bolsa da bіr ádet etse, qazaq ol ádetіnen erіksіz qoryqqanda ıa ólgende toqtaıdy, bolmasa aqylyna jeńgіzіp, munym terіs eken dep bіlіp, oılanyp ózdіgіnen toqtaǵan adamdy kórmessіń.

ázіrlegen

Begіmhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі