* * *

Soft skills vs. Hard skills: Әр маман үшін қай дағды маңызды?

Бүгінде кез келген маманның жетістігі тек кәсіби біліктілікке ғана байланысты емес. XXI ғасырда технология дамып, жұмыс күші автоматтандырылып жатқанда, табысты болу үшін тек техникалық білім жеткіліксіз. Сондықтан дағдылар екіге бөлінеді:

✅ Hard skills – белгілі бір саладағы техникалық білім мен кәсіби дағдылар. Олар нақты міндеттерді орындауға қажет және оқу арқылы меңгеріледі. Мысалы, бағдарламалау, қаржылық есеп немесе жобалау қабілеті.

✅ Soft skills – коммуникация, креативтілік, эмоциялық интеллект, командада жұмыс істеу сияқты тұлғалық қасиеттер. Бұл дағдылар адамның жұмысқа деген көзқарасын, шешім қабылдауын және ортаға бейімделуін анықтайды.

Жасанды интеллект дәуірінде Soft skills неге маңызды?

Алдағы 5-10 жылда көптеген техникалық мамандықтарды автоматтандыру мүмкін. Бірақ адамдар роботтармен бәсекеге түсу үшін soft skills жоғары болуы қажет. Яғни, эмоциялық интеллект, шығармашылық ойлау, тиімді қарым-қатынас орнату – болашақта еңбек нарығында сұранысқа ие басты дағдылар.

Кез келген маманға қажет 4 басты Soft skills («4 C» моделі)

1️⃣ Сыни ойлау (Critical thinking) – ақпаратты сараптау, логикалық шешім қабылдау және кез келген жағдайды жан-жақты талдау қабілеті.

2️⃣ Шығармашылық (Creativity) – стандартты емес ойлау, жаңа идеялар ұсыну және өзгерістерге икемді болу дағдысы.

3️⃣ Координация (Coordinating with others) – топтық жұмысты ұйымдастыру, әріптестермен өзара әрекеттесу және ортақ мақсатқа жетуге бағытталған жұмыс.

4️⃣ Коммуникация (Communication) – келіссөз жүргізу, ойды нақты жеткізу және тиімді байланыс орнату қабілеті.

Қорытынды: Бәсекеге қабілетті болу үшін техникалық білімді ғана емес, тұлғалық қасиеттер мен Soft skills дағдыларын дамыту маңызды. XXI ғасырдың табысты маманы – тек өз саласының шебері емес, сонымен қатар, өз ойын еркін жеткізе алатын, креативті және икемді тұлға.

* * *

Мотивацияны қалай оятамыз? ТОП-6 кеңес

Кейде өзімізді шаршап, мақсатымыздан алшақтап кеткендей сезінеміз. Күнделікті өмірдің күйбеңі, сәтсіздіктер, қоршаған ортаның әсері мотивациямызды әлсіретіп жіберуі мүмкін. Бірақ кез келген адам бойындағы жігерді қайта оятып, алға ұмтылуға қабілетті. Бұл мақалада мотивацияны қайта жандандырудың тиімді жолдары туралы айтамыз.

1️⃣ Нақты мақсат қою

Мотивацияның негізгі қозғаушы күші – айқын мақсат. Егер сіз нақты не қалайтыныңызды білмесеңіз, күш-қуатыңыз да тез сарқылады. Сондықтан:

 • Өзіңізге қысқа және ұзақ мерзімді мақсаттар қойыңыз.

 • Мақсатты «SMART» қағидаты бойынша анықтаңыз (Нақты, Өлшенетін, Қолжетімді, Маңызды, Уақытқа байланған).

 • Әр мақсатыңыздың неге маңызды екенін түсініңіз.

2️⃣ Өзіңізді не ынталандыратынын анықтау

Әр адамның мотивация көзі әртүрлі:

 • Ішкі мотивация – өзіңіздің даму жолыңыз, арманыңыз, ішкі құндылықтарыңыз.

 • Сыртқы мотивация – марапат, бедел, әлеуметтік мойындау, материалдық табыс.

Егер сізді шынымен не жігерлендіретінін түсінсеңіз, алға жылжу әлдеқайда жеңіл болады.

3️⃣ Өзіңізді жеңімпаз ретінде елестету

Мидың жұмысы қызық: ол шынайы оқиғалар мен ойша елестеткен көріністерді бірдей қабылдайды. Егер сіз көз алдыңызға жетістікке жеткен сәтіңізді жиі елестетсеңіз, миыңыз соған сай әрекет етуге бейімделеді.

Қарапайым жаттығу:

 • Көздеріңізді жұмып, арманыңыздың орындалғанын елестетіңіз.

 • Сол сәттегі эмоцияларды сезініп көріңіз.

 • Осы күйді жиі қайталаңыз – бұл миыңызды жеңіске бағдарлайды.

4️⃣ Кішкентай қадамдармен бастау

Көбіне адамдар бірден үлкен нәтижеге жетуді қалайды, бірақ алғашқы қиындықта-ақ мотивациясын жоғалтады. Сондықтан:

 • Қарапайым және нақты әрекеттерден бастаңыз.

 • Мақсатыңызды кішігірім бөліктерге бөліңіз.

 • Әр жасалған қадам үшін өзіңізді марапаттаңыз.

Мысалы, кітап жазғыңыз келсе, бірден 300 бетті ойламаңыз. Күніне тек 1 бет жазуды әдетке айналдырыңыз.

5️⃣ Қоршаған ортаңызға мән беру

Қай ортада жүрсеңіз, сіздің ойлау жүйеңіз де соған сай қалыптасады. Сондықтан:

 • Қолдаушы адамдармен араласыңыз.

 • Жетістікке жеткен тұлғалардың кітаптарын оқыңыз, подкасттарын тыңдаңыз.

 • Негативті ойлайтын адамдардан аулақ болыңыз.

6️⃣ Дене белсенділігі мен тәртіп

Ғылыми зерттеулер көрсеткендей, физикалық белсенділік мотивацияны күшейтеді. Жаттығу жасағанда эндорфин (бақыт гормоны) бөлінеді, бұл сізге қуат береді.

 • Таңертең жаттығу жасаңыз.

 • Дұрыс тамақтаныңыз.

 • Ұйқыңызды реттеңіз.

Мотивация – бұл тұрақты процесс. Кейде ол әлсірейді, бірақ оны қайта жандыруға әрдайым мүмкіндік бар. Өзіңізді дамытып, алға қойған мақсатыңызға сеніммен ұмтылыңыз!

* * *

Жаңа кинолар хақында

"Қожа: Жаңа саяхат" драмасы. Фильмде аңызға айналған достар Қожа мен Сұлтан қайта қауышып, қызық оқиғаларды бастан өткереді. Басты рөлдерде: Айқын Елубай, Олжас Қалғаппар, Ильяр Егінбай, Айым Құлымхан.

Трейлер мына жерде: https://www.youtube.com/watch?v=btV-Ybj1TNY

"Малай" мелодрамасы. Байдың баласы Чина сән-салтанатты өмірдің жетегінде кетіп, есіре бастайды. Оны дұрыс жолға салудың амалын таппаған олигарх әкесі үлкен бір қадамға барады. Ол психологпен бірлесіп, XIX ғасырдағы қазақ ауылының дәл көшірмесін кең далада тұрғызады. Ауылға тап болған Чина өткен ғасырға өтіп кеткендей күй кешеді. Басты рөлдерде: Жеңіс Омаров, Аида Құрманғалиева, Дулыға Ақмолда, Лаура

Трейлер мына жерде: https://www.youtube.com/watch?v=SmIhC6B7qak

"Чёрный чемодан – Двойная игра" драмасы. Барлау қызметінің ерлі-зайыпты агенттері ұзақ жылдар бойы бақытты өмір сүріп келеді. Олар өзара сенім мен кәсіби адалдықты сақтай отырып, жұмыс пен жеке өмірдің арасындағы тепе-теңдікті таба білді. Алайда бір күні ер адам күрделі таңдау жасауға мәжбүр болады: ол өз отбасына адал бола ма, әлде Отан алдындағы парызын бәрінен жоғары қоя ма? Басты рөлдерде: Майкл Фассбендер, Кейт Бланшетт. Жас рейтингі: 18+       

Трейлер мына жерде: https://www.youtube.com/watch?v=csuf3OzxSYM

"Крушение мира" фантастикасы. Кенеттен әлемнің ең ықпалды адамдары қауіпке тап болады – олар бірінен соң бірі тек байларды зақымдайтын белгісіз вирустың құрбанына айналады. Миллиардерлер бар байлығынан құтылуға тырысса, қарапайым адамдар да жаңа мүмкіндіктерді пайдаланып қалғысы келеді. Бірақ бұл қауіпті ойын. Әлем хаосқа ұшырап жатқанда, жас кәсіпқой Лора аяқ астынан байып кетеді. Ол енді өз өмірін сақтап қалу үшін шындықты анықтауы тиіс.

Басты рөлдерде: Мэри Элизабет Уинстад, Рейф Спалл. Жас рейтингі: 18+       

Трейлер мына жерде: https://www.youtube.com/watch?v=RTwdOa4DwKA

"Мелочи жизни" драмасы. Ирландия, 1985 жыл. Рождество қарсаңында көмір тасушы Билл Ферлонг жергілікті католик шіркеуінде үрейлі оқиғаның куәсі болады. Ол әділдік іздеп, қоғамға қарсы шығуға бел буады. Басты рөлдерде: Киллиан Мерфи, Эмили Уотсон. Жас рейтингі: 18+       

Трейлер мына жерде: https://www.youtube.com/watch?v=JmDOZQx20MA

"Зверопоиск" мультфильмі. Мысқылға бейім аңшы-шошқа түрлі жануарды ұстаумен күн көреді. Бірақ оған аңшылық жасауға берілген жаңа тапсырма күтпеген достыққа ұласады.

Трейлер мына жерде: https://www.youtube.com/watch?v=HGmt7inp2Es

"Пигси: Путешествие сквозь время" мультфильмі. Қол жетпейтін болашақ. Жалқау әрі өзімшіл торай — капитан Пигси жақсы өмірге қол жеткізу үшін қауіпті оқиғаларға толы сапарға аттанады… Алайда нағыз бақыт оның ойлағанынан әлдеқайда жақын болып шығады.

Трейлер мына жерде: https://www.youtube.com/watch?v=2g9J8q_nN7U                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            

баспаға әзірлеген

Бегімхан  Ибрагим (КЕРІМХАНҰЛЫ) >>

Ақсу қаласының Абай атындағы ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Павлодар облысы

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі