ӨЛІККЕ ҚАТЫСТЫ ТЫЙЫМДАР МЕН ЫРЫМДАР

Тыйымдар

• Әл үстіндегі адам о дүниеге аттанар алдында қатты қиналып жатса, дауыс көтеріп жылауға болмайды. Ол тірілерді қия алмай қиналады.
• Мәйіттің кебінін жиі тікпейді, үйден өлік шығуы жиілеп кетеді.
• Баласы қайтыс болған әйелдің көп жыламағаны жөн. Ол о дүниеге әке-шешесін күтіп алуға кетеді. Ал әке-шешесі көп жылай берсе, көз жасынан пайда болған көлге батып кетіп, әке-шешесін күтіп ала алмайды.
• Өлік жатқан жерді қырық күнге дейін басуға болмайды. Бұл күндері өлік жатқан жерде қайтқан адамның иесі жүреді.
• Өлік шығарылып әкетілісімен үй жинаса, аруағы риза болмайды.
• Адам өлімі туралы хабарлап (естірітп емес) жүрген хабаршы табалдырықтан айтып қана кетеді, үйге кіріп, тамақ ішпейді. Бұл «үйге жаманшылық кірмесін» деген ырым.
• Өлік иесіне көңіл айтып келе жатып, жолда басқа үйге кіріп тамақ ішуге болмайды. Бұл да «үйге жаманшылық кірмесін» деген ырымнан туған, Жаназа шығарылып жатқанда жалаңбас отырса, аруақтар риза болмайды.
• Өлген адамға дауыс көтеріп жоқтап жылағаннан кейін бет-қолды жумай тамақтан дәм тату күнә болып саналады.
• Өлген адам тірі кезінде пендешілікпен істеген жамандықтарын еске алып, ауыр сөздер айтса, о дүниеде жаны қиналады.
• Қабірдің топырағын үйгенде топырақ тастаушылар күректі аяқпен баспайды және бірінің қолынан бірі күректі алмайды, тек жерден ғана көтеріп алады. Бұ «өлім-жітім аз болсын» деген ырым.
• Көзі тірісінде өзіне көр қазуға болмайды. Бұл жаман ырымға жатады.
• Кісісі қайтқан үй көңіл айтуға келген адамдарды қарсы алмайды, шығарып та салмайды. Өліктің артын күтеді.
• Қаралы үйде дауыс көтеріп күлмейді. Бұл аруақты қорлау болып саналады.
• Өлген кісінің қабірін баспайды. Себебі аруағы риза болмайды.
• Молада дәрет сындыруға, мал жаюға болмайды. Бұл аруақтарды қорлау болып саналады.
• Моланың басында жүрелеп емес, малдас құрып отырады.

әзірлеген

Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ

М.Әуезов атындағы ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Павлодар қаласы

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі