- Ғылымның өлгені – есте сақталмағандығы, қызықпайтын адамдарға үйретіліп, зая кеткені.
- Қыздарды күйеуге беру жөнінде аналарымен ақылдасыңдар.
- Монтаны, екі жүзділіктің белгісі үшеу: өтірік айту, уәдеде тұрмау, аманатқа қиянат жасау.
- Шақырған жерге ғана бар.
- Жәрдем немесе қайыр-садақа беруді ең әуелі өзіңнен баста. Артылғаның болса, отбасыңды жарылқа. Тағы бірденең артылып қалса, ағайын-туыстарыңа бер. Олардан да артылып жатса, басқаларға бер.
- Адал деуге рұқсат етілген нәрселердің ішіндегі Алланың хош көрмейтіні – талақ (некелі әйелін тастау).
- Адамдардың арасындағы Аллаға ең сүйкімсіздері – шектен тыс дұшпандық жасаушылар.
- Дін бұзарлыққа берілген, дінді теріс пайдаланған адам – сол неитінен әбден қайтып, арылмайынша, Алла оның тәубесін қабыл қылмайды.
- Тағамды суытыңқырап ішіңіз, өте ыстық күйінде оның берекесі болмайды.
- Қыздан туған бала да (жиен) сол қауымның туысы саналады[i].
- Қара нәсілді адамдарды да дос тұтыңдар, өйткені олардың үш ұлық адамы: Лұқман хәкім, Нахоший[ii], эфиопиялық азаншы Біләл[iii]пейіште болады.
- Мінез-құлқыңның мінәйім, сыпайы болуын қалаймысың? Қаласаң, жетімдерге мейірімділік жаса, олардың басынан сипа, өзің ішетін тағамыңнан бөліс. Сонда ғана мінезің жұмсарып, мейірбан боласың.
- Қой бағыңдар, өйткені береке сонда.
- Өсекшілік дегеніміз – адамдар арасындағы жақсы қарым-қатынасты бұзу мақсатымен, бірінің сөзін екіншісіне жеткізуге құмарлық.
- Арам нәрселерден сақтанғын – адамдардың арасындағы инабаттысы боласың. Алланың берген ризығына разы бол – басқалардан гөрі дәулеттірек өмір сүресің. Көршіңе жақсылық жаса – ұйқың тыныш болады. Өзің сүйген нәрсені өзгереге де лайықты деп біл – сау-саламат жүресің. Көп күлме. Көп күлсең, шын сөздің де қадірі кетеді.
- Алладан қорық. Жақсылықтың үлкен-кішісі болмайды. Су сұрап келген адамға ашық қабақ танытып, шелегіне су құйып беріп, ізгілік жаса. Кеуде керіп, қыр көрсетуден сақтан. (Тәкәппарлықпен ыштаныңды ұзын киюден сақтан[iv]). Алла тәкаппарларды жек көреді. Егер біреу сені ғайбаттаса немесе жоқ айыптарды тағып, қорласа – сен сонда да оның бар айыпты бетіне басып, кінәлама, сонда күнәсі – оған, сауабы – саған болады. Ешкімді ғайбаттама!
- Алладан қорқыңдар және перзенттеріңнің бәріне бірдей мейірбан болыңдар! (Оларға киім мен тамақты тең бөліңдер).
- Екі түрлі адамға Алла қиямет күнінде рақым етпейді: туған-туыстарынан мүлде қол үзіп кеткендерге, жаман көршіге.
- Екі кісі – бір кісіден жақсы, үш кісі – екі кісіден жақсы, төрт кісі – үш кісіден жақсы; көпшілікпен бірге болғандарды Алла тура жолға бастайды.
- Орасан зор апатқа жолықтыратын жеті түрлі күнәдан сақтаныңдар: Тәңірге шек (шүбә) келтіру; сиқырлықпен шұғылдану; біреуді нақақ өлтіру; өсімқорлық; жетімнің ақысын жеу; Отанын қорғау жолындағы соғыстан қашу; күйеуі бар, діндар, адал әйелдерді бұзылған, жеңіл мінезді деп қорлау.
әзірлеген
Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ
Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі
[i] Ескі араб елінде қыздан туған баланы (жиенді) туыс деп есептемеген.
[ii] Нахоший – ертедегі эфиопиялық мұсылман патшасы.
[iii] Эфиопиялық Біләл – азат етілген эфиопиялық құл. Мұхаммед пайғамбардың азаншысы болған.
[iv] Сол дәуірде тәкаппарлықтың негізгі белгілерінің бірі – ыштанын қалыптан тыс ұзын кию болған.
|
