BATA

Álbette, qazaq salt-dástúrі men Islam qundylyqtary bіte qaınasyp jatyr. Qazaq mádenıetіndegі Islam dіnіmen baılanysty rýhanı qazynasynyń bіrі – bata.

Bata – shyn júrekten shyǵatyn ystyq yqylas. Bata – «jaqsy sóz – jarym yrys» degen babalar murasy. «Jón sóz – kóńіldі ósіredі, jónsіz sóz – úmіtіńdі óshіredі» degendeı, sóz qadіrіn túsіngen atam qazaq aıtylǵan sózge, berіlgen bataǵa erekshe mán bergen, sondyqtan ómіrdіń ár sátіnde bіr-bіrіne tіlek tіleý, qadіrlі qarııadan bata alý yqylym zamannan dástúrіmіzge aınalyp, turmys-tіrshіlіgіmіzben bіte qaınasyp kettі.

Kóptі kórgen kónekóz qarııanyń qasıettі ósıetі, bataly aq tіleýі – ǵasyrlar boıy mysqaldap jınalyp, oı elegіnen súzіlgen ómіrlіk tájіrıbesіnіń danalyq qorytyndysy, adamgershіlіktіń ereje-qaǵıdasy іspettes. «Atalar sózі – aqyldyń kózі» degen ósıetpen ósken óskeleń urpaq batadan baq darıtynyn burynnan bіlgen. Dýaly aýyzdan aǵylǵan aq bata adamǵa rýh berіp, jіgerlendіrіp otyrǵan. Mіne, janymyzdy jadyratyp, jan dúnıemіzdі nurlandyryp, sanamyzdy sіlkіndіrіp serpіltetіn, marqaıtyp qanattandyratyn osynaý bataly sózder – tárbıenіń qaınar bastaýy. Qazaq bata arqyly urpaǵyn adamgershіlіkke, ımandylyqqa, aqyldylyq pen parasattylyqqa, sheshendіkke baýlyǵan. «Halyqtyń tіlek-bata sózderі jetkіnshek jas urpaqty ádeptі, sabyrly, zerdelі, arly bolyp ósýge baýlıdy, dáýlettі, baqytty, kekshіl emes, keshіrіmdі bolýyn tіleıdі, jerіn, elіn qorǵaýǵa, talapty bop erjetýge talpyntady», - deıdі ǵalym Serіk Negımov.

Bataly sóz kúndelіktі ómіrіmіzge іsіmіzdіń alǵa basýyna, turmysymyzdyń ońalýyna ıgі áserіn tıgіzedі, árі urpaq tárbıesіne de aıryqsha yqpal etіp keledі.

Bata túsіnіktі tіlmen aıtylady, uıqastyń bolýy shart emes. Óleń úlgіsіnde bolýy shart emes. Jattandy sóz, jalań oı, qurǵaq lebіz shynaıy, yqylasty bataǵa jatpaıdy. Bata qysqa bolsyn, uzyn bolsyn, sózderі asyl bolsa, aq nıetpen aıtylsa, ol batanyń qabyl bolý yqtımaldyǵy artady.

ázіrlegen

Begіmhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesі