19:43
Hakim Abai'dyn' qara so'zderi

BESINS’I SO’Z

Ko’kirek tolg’an qai’g’y kisinin’ o’zine de bi’letpei’di, boi’dy s’ymyrlatyp, by’yndy qurtyp, i’a ko’zden jas ag’ady, i’a tilden so’z bolyp ag’ady. Qazaqtar: “A’, Qudai’, jas baladai’ qai’g’ysyz qyla ko’r!” dep tilek tilegenin o’zim ko’rdim. Onysy – jas baladan go’ri esti kisi bolyp, eskermes na’rseni joqsyp, qai’g’yly kisi bolg’ansyg’any. Qai’g’ysy ne desen’, maqaldarynan tanyrsyn’: a’y’eli “Tu’stik o’mirin’ bolsa, ku’ndik mal ji’”, “O’zin’de joq bolsa, a’ken’ de jat”, "Mal – adamnyn’ bay’yr eti”, “Maldynyn’ beti – jaryq, malsyzdyn’ beti – s’aryq”, “Er azyg’y men bo’ri azyg’y jolda”, “Erdin’ maly elfe, erikkende qolda”, “Bergen perde buzar”, “Alag’an qolym – beregen”, “Mal tapqan erdin’ jazyg’y joq”, “Bai’dan u’mitsiz – Qudai’dan u’mitsiz”, “Qarnyn’ as’sa, qaraly u’i’ge s’ap”, “Qai’rany joq ko’lden bez, qai’yry joq elden bez” degen osyndai’ so’zderi ko’p, esepsiz tolyp jatyr.

Bul maqaldardan ne s’yqty? Mag’lum (arabs’a – ma’lim, belgili) boldy: qazaq tynys’tyq u’s’in, g’ylym u’s’in, bilim u’s’in, a’dilet u’s’in qam jemei’di eken, mal u’s’in qam jei’di eken, biraq ol maldy qalai’s’a taby’dy bilmei’di eken, bar bilgeni maldylardy aldap almaq i’aki’ maqtap almaq eken, bermese onymenen jay’laspaq eken. Maldy bolsa, a’kesin jay’lay’dy da ui’at ko’rmei’di eken. A’i’tey’ir urlyq, qy’lyq-sumdyq, tilens’ilik, sog’an uqsag’an qylyqtyn’ qai’g’ysyn bolsa da qylyp ju’rip, mal tapsa, jazaly demesek kerek eken.

Bulardyn’ jas balanyn’ aqylynan nesi artyq? Biraq, jas bala qyzyl os’aqtan qorqy’s’y edi, bular tozaqtan da qoryqpai’dy eken. Jas bala ui’alsa, jerge ene jazday’s’y edi, bular neden bolsa da ui’almai’dy eken. Sol ma artylg’any? Qolymyzdag’yny u’lestirip talatpasaq, biz de o’zindei’ bolmasaq, bezedi eken. Izdegen elimiz sol ma?

a’zirlegen

Begimhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jy’rnalister Odag’ynyn’ mu’s’esi

Просмотров: 736 | Добавил: shakhibbeker | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
Имя *:
Email *:
Код *: