* * *

Жетістік құпиясы: Қазақ тіліндегі мотивациялық 3 кітап

 “Өзгенің емес, өзіңнің мақсатына жет! Екінші болма!”. Иә , бұл белгілі кәсіпкер - Қуаныш Шонбайдың сөзі. Ал мақсатқа жету үшін ең алдымен бізге рухани дамушы күш қажет. Бұл - әрине, кітап. Көпшілігімізге біреудің жеткен жетістігі қызық болып жатады.

Мұндай қадам таңғалдырумен қатар, қанаттандыратыны да анық. Сондықтан мотивацияңыз төмендеген кезде табысқа кенелген адамдардың кітаптарын оқып тұрған жөн. Осыны ескере отырып, назарларыңызға қазақ тіліндегі мотивациялық кітаптар топтамасын ұсынамыз. Аталмыш туындыларды оқи отырып, бір серпіліп қалатыныңызға кепілдік береміз.

1.«Кто заплачет когда ты умрешь», Робин Шарма

Бұл шығарманың атауы қорқынышты көріну мүмкін. Алайда кітапты оқу барысында оның сәтті қойылғанын мойындайсыз. Өзінің бұл туындысында Робин адамдарға 101 кеңесін айтады. Осы арқылы оларға мотивация беріп, көптеген проблемадан құтылудың жолын айтады. Робин Шарманы қазіргі таңдағы жастардың мотиваторы деп айтса да болады. Сондықтан дәл осы шығарманы оқуға кеңес береміз. Автор бақытты әрі табысты болуға бірнеше маңызды кеңес ұсынады.

−Таңертең ерте тұру

−Тек шындықты айту

−Әр күні жақсылық жасау

−Істегің келетін жұмысты емес, жасауға тиіс жұмысты істеу

−Әр күнді көңілді бастау

−Жақсылық ойлау

−Болжап емес нақты сөйлеу

−Ағаш отырғызу

−Жиі суретке түсу (осы кеңес маған арналған секілді)

−Негативті ойлардан аулақ болу т.б

2.«Күнкөрістен кет, байлыққа жет!», Бақытжан Бұқарбай

Саясаттанушы, журналист, Amal Books баспасының жетекшісі - Бақытжан Бұқарбайдың аталмыш кітабында —  қазақ кәсіпкерлерінің, соның ішінде Forbes тізіміндегі бизнесмендердің ең таңдаулы тәжірибесімен таныстырады. Туындыны оқи отырып, 10 есе пайда аласыз. Неге дейсіз бе? Себебі сіз өз бетіңізше тәжірибе жинақтауға жұмсайтын уақытты 30 жылға дейін үнемдей аласыз. Кітапта Шынар Бұғымбаева, Райымбек Баталов, Марғұлан Сейсембай, Арманжан Байтасов, Нұрлан Смағұлов, Елдар Әбдіразақов, Қайрат Құдайберген, Қуаныш Шоңбай сынды бизнесмендердің тәжірибелері көрсетілген.

3.«Финляндия - ақ лалагүлдер өлкесі», Григорий Петров

«Финляндия - ақ лалагүлдер өлкесі» кітабында – Финляндияның мәдени, рухани тоқырауды жеңіп, мемлекет ретінде жаңа мәдениет сатысына көтерілгені баяндалады. Бұл кітап өз мемлекетінің  даму жолында табандылықпен күресуге бел буған ұлт үшін осы жолда қандай бағыт ұстану керектігін көрсететін бағдаршам іспеттес. Осы тұрғыдан алғанда, бұл кітап – күллі түркі жұртының жастары үшін батыс өлкелерінің өткені мен бүгініне жақыннан үңілуге мүмкіндік беретін таптырмас туынды.

* * *

Аптаны дұрыс жоспарлау: Уақытты тиімді басқарудың 6 жолы

Жоспарлау - дұрыс әрекеттердің жүзеге асуын тездетеді және қателіктердің алдын алады. Алайда бұл нәтижелі тәсілді өз ісінің өнімділігін арттыру үшін санаулы адам ғана қолданады.

Есіңізде болсын, уақыт пен алда болатын іс-әрекетті жоспарлау әдеті өмір сүру формасын өзгерте отырып, қалаған нәтижеге жетуге көмектеседі.

Олай болса, аптаны жоспарлауға байланысты біз ұсынған кеңестерді қажетіңізге жаратыңыз.

1.Апталық жоспардың сәтті болуы күндік жоспарды қалай орындағаныңызға байланысты. Сондықтан әр жексенбі келер аптаның жұмыс тәртібін жазып шығыңыз. Сондай-ақ міндетті түрде уақытын белгілеңіз.

2.Апталық жоспарды жазуда google күнтізбесін пайдалану ең тиімді әдістердің бірі. Әр күніңізді арнайы бағандарға жазып, ескертпеге белгілеп қоя аласыз. Бұл қосымшаның тағы бір ерекшелігі, тізім бойынша істелу керек жұмыстарды 30 минут сайын есіңізге салып отырады.

3.Егер телефон қолдану тиімсіз десеңіз, қағазға жазуыңызға болады. Себебі қағазға түспеген мақсат пен жоспардың орындалмай қалу ықтималдылығы жоғары.

4.Күндік жоспар бойынша алдымен ең маңызды әрі энергияны талап ететін жұмыстарды орындауға тырысыңыз. Мұндай істерді түскі уақытқа дейін істеуіңізге болады. Ал түстен кейін айтарлықтай күшті талап етпейтін, жеңіл істерге көңіл аударасыз. Сонымен қатар маңызды істердің бәрін бір күнге қоймаңыз. Өйткені орындалмай қалса, өзіңізге деген сенімділік жоғалуы мүмкін.

5.Егер өзектілігін жоғалтпаған, бірақ орындалмай қалған тапсырмалар болса, кейінгі күнге ауыстыра аласыз. Бірақ ауыстырған күні орындауға тырысыңыз.

6.Бастаған ісіңізді аяқтамай жатып, келесі іске көшпеңіз. Бұл жұмыс өнімділігіне кері әсерін тигізеді.

Ал сен апталық жоспар құрасың ба?

* * *

Көшпелі қазақтың отырықшылыққа көшуі: Ереже қалай жүзеге асты?

Көшпелі қазақ халқын жерге отырықшыландыру туралы ереже - 1924 жылы 17 сәуірдегі Бүкілресейлік ОАК мен РКФСР Халық Комиссарлары Кеңесінің көшпелі, жартылай көшпелі және отырықшылана бастаған қазақ шаруаларын жерге орналастыру тәртібін дәйектеп көрсеткен құжаты.

"Ереже" бойынша қазақтың көшпелі және жартылай көшпелі шаруаларын жерге жаппай орналастыру, оларға жайылым, малға қажетті шөп болмай қалған жағдайда пайдаланатын сақтық пішен учаскелерін беру, отырықшыландыру мемлекет есебін жүргізу кезделді. Отырықшыланатын қожалықтар үшін 10 жылдық мерзімге несие беру, оларды бес жылға дейін салықтың барлық түрлерінен босату, оларға тұқым, құрал- сайман және мал шаруашылығы құрылыстары мен мекен-жай салуға қажетті құрылыс материалдарын тегін беру ескерілді.

Алайда, "Ереже" шарттары бұрмаланып, іс жүзінде дұрыс орындалмады. Керісінше, 1925 жылы ауыл ішінде таптық сына, қағу, ауылда “Кіші Қазан” төңкерісін жасау науқандарына бағдар алынды.

Байларды тәркілеу, кедей- кепшікті ұжымдық шаруашылыққа күштеп енгізу жүргізілді. Бұл саяси науқандардың мәжбүр ету сипаты басым еді. Қазақстандағы кеңестік озбырлыққа қарсылық білдірген халық қозғалыстары аяусыз басып-жаншылды. Ел-жұрттың шынайы мүддесіне жауап бермейтін осынау процестер қазақ халқын 1931-33 жылдары алапат ашаршылыққа ұшырауына апарып соқтырды.

Қазақстандағы бұрмалаулар мен асыра сілтеулерді жоюға бағытталған саяси-әлеуметтік, экономикалық шаралар барысында көшпелі қазақ халқы жерге отырықшыланып, кеңестік тұрпаттағы жаңа қазақ ауылдары пайда болды. Ереже осы ауыртпашлығы көп болған даму жолының бастауында тұрған құжат еді.

* * *

Кәсіпкерлікке апаратын 5 қадам

Кәсіпкер болу - өмір жолын түбегейлі өзгерту. Бұл жол сізге ғана емес, сонымен қатар отбасыңызға да өзгеріс әкеледі. Кәсіп кішігірім қаржылық тәуекелдермен, жұмысты жандандырумен, жиі реттелмейтін жұмыс кестелерімен және басқа қиындықтармен байланысты. Көп еңбектенуді талап ететін кәсіп жолын қалай бастауға болады?

1-қадам. Бизнес идея

Бастапқы кезеңде кәсіпкерлік қызметтің бағытын анықтау, болашақ табысыңызға тікелей байланысты болатын ең маңызды қадамдардың бірі. Бірден сәтсіздікке ұшырайтын сәтсіз идеяларға бой алдырған кезде, сарапшылар қарапайым формуланы қолдануды ұсынады. Ол екі бөлімнен тұрады:

* Бастап отырған кәсібіңіз қоғамға пайдалы болуы керек. Сондықтан, бастамас бұрын сіздің әлеуетті тұтынушыларыңыз сіз не істегіңіз келетінін түсіну қажет. Идеяны сипаттау қажет. Алынған фразаның семантикалық және эмоционалдық жүктемесі бизнес туралы толық ақпарат береді.

2-қадам. Тәжірибеден сабақ алу

Таңдалған бағыт туралы ақпарат жинағы тек теориямен шектеліп қалмауы керек. Бизнесте көптеген «тұзақтар» бар және бұл нюанстар тәжірибелі, белсенді кәсіпкерлерге ғана белгілі. Кәсіпкерлік барлығы білетіндей тұрақсыз жұмыс, көп нәрсе ішкі түйсікке байланысты шешіледі. Әрине, мұндай жағдайда тәжірибе құнды. Кейбір керекті мәліметтерді сіз ешқашан кітаптардан таба алмайсыз, сондықтан тәжірибелі бизнесменнен алынған ақпарат тәуелсіз жұмыс істеу барысында үлкен қателіктерден аулақ болуға көмектеседі.

* Өз бизнесін қалай бастауға болатыны жайлы сіздің алдыңызда миллиондаған кәсіпкерлер ойлаған. Демек, бұл бірыңғай тегіс жол емес. Қолданыстағы нарық ойыншыларының тәжірибесін зерттеңіз: олар бизнеске қалай келді, ұйымды қалай құрды, қандай қиындықтарға тап болды.

3-қадам. Нарықты зерттеу

Егер басқа кәсіпкерлердің тәжірибесімен танысу қиын болса, онда жоспарланған қызметтің жұмыс өрісін зерттеу әлдеқайда қиын. Нарық көп қырлы. Ірі компаниялар өздерінің ағымдағы жағдайын мұқият талдау үшін көп ақша жұмсайтыны кездейсоқ емес. Мысалы, тұтынушыларға шынымен не қажет екенін, қандай немесе қандай да бір өнім / қызметті қалай алғысы келетінін түсінуіңіз керек. Сондай-ақ, техникалық мәселелер бар: бизнестің қолайлы орналасуын таңдау және жалға алу үшін қажетті үй-жайларды іздестіру.

Мәселен, шағын бизнесті қайда бастау керектігін шешкен кезде, нарықтық зерттеулер көп уақытты қажет ететін сатылардың бірі екенін түсіну маңызды. Жаңадан шыққан кәсіпкердің мүмкіндіктерін ескере отырып, мұндай зерттеулерге маркетингтік компанияларды төлеуге қосымша ақшасы жоқ екенін болжау қиын емес. Осылайша, осы мәселені шешу үшін, екі жақты біріктірудің екі жолы бар:

* Талдауды өз бетімен жасауға болады (аз көлемде болса да).

* Осы саладағы журналистік материалдарды зерттеу.

4-қадам. Бизнес-жоспар

Жоспарлау бизнесті жүргізудің маңызды бөлігі болып табылады. Іс-әрекеттер жоспарын жасамағандар барлық ықтимал қауіптерді есептемегендер, яғни олар компассыз ұзақ сапарға шыққан жолаушылар сияқты. Бизнес-жоспар — өз бизнесін қай жерде бастау керектігін шешетін адамның бірқатар тапсырмаларының соңғы теориялық кезеңі. Бұдан кейін ғана біз айтып отырған практикалық қадамдар. Ал әзірше біз жоспар жасаймыз. Тәжірибелі кәсіпкерлер оны мүмкіндігінше егжей-тегжейлі дәлелдеуге кеңес береді, өйткені:

* бастапқы шығындарды жазу жеткіліксіз. Мүмкіндігінше, бизнестің ілгерілеуін алдағы 6-12 айға есептеу қажет. Бұл бизнестің динамикадағы болжалды дамуын көрсетеді.

* Нашар ойластырылған бизнес-жоспар сізді құодымға апаруы мүмкін.

5-қадам: Жарнама

Жеке кәсібіңізді ашып қана қою жеткіліксіз. Себебі, сіз кәсібіңізді тек өзіңіз үшін ғана істеп отырған жоқсыз. Егер сіз бизнесіңіз жайлы ақпаратты және өнім (өнімнің / қызметтің) туралы ешкім білмейді. Сонымен қатар, бүгінгі таңда іс жүзінде әрбір салада ақпарат, соның ішінде қызу бәсекелестік бар. Сіз сапалы түрде клиентті шағын бизнес туралы ақпаратпен таныстыра аласыз, яни іс жүзінде барлық бизнестің басталуына байланысты. Әрине, кәсіби жарнама қымбат.

баспаға әзірлеген

Бегімхан  Ибрагим (КЕРІМХАНҰЛЫ) >>

Ақсу қаласының Абай атындағы ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Павлодар облысы

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі