ҮЙ ТҰРМЫСЫНА ҚАТЫСТЫ ТЫЙЫМДАР МЕН ЫРЫМДАР

Тыйымдар

• Киіз үйге кіргізілген отынның артығын шығарып тастамайды. Өйткені бұл – үйден өлік шығады деген ырым. Қазақтың киіз үйінде бір жағдайда ғана – үйде өлік болғанда от жағылмайды, отын сыртқа шығарылады.
• Түнде сандықты ашпайды, ашса, әулеттен біреу-міреу өледі деп жорамалдайды. Ал өте қажет болған жағдайда, «оған жылан кіріп кетті» деп ашады.
• Есіктің киізін үйдің үстіне қарай лақтырмайды, орап қояды. Әйтпеген жағдайда жау найзасымен ашып кіреді, яғни жауласқан адам үй қожасын жеңіп кетеді.
• Ауа райы жақсы болса, түндікті бақанмен тіреп қоюға болмайды. Бұл – жау шақыру деген жаман ырым.
• Жанып тұрған шырақты үрлемейді, өйткені бұлай сөндірсе, адам ұмытшақ болады.
• Есіктің босағасын керуге, табалдырығында тұруға болмайды. Бұл – жамандық шақырма деген мағынадағы тыйым. Себебі жау шапқанда ғана үй иелері босағаны керіп, табалдырықта тұрған.
• Есікті тебуге болмайды. Жау келгенде ғана есікті теуіп кіреді.
• Үйді айналып жүруге, жүгіруге болмайды. Бұл – жамандық шақырма деген мағынадағы тыйым. Себебі жау келе жатқанда ғана үй иелері үйді айналып жүрген.
• Біреуден қайрақ сұрамайды.
• Жастық басқа жасталатындықтан, оны аяқпен баспайды.
• Арқанды, бақанды аттаса, шаңырақтың құты кетеді.
• Шәугім мен аққұманның шүмегін есікке қаратып қойса, ырыс-несібе кемиді.
• Итке ожаумен ас құймайды – үйдің берекесі кетеді.
• Біреу келгенде үйді сыпырмайды – әдепсіздік болып саналады.
• Сыпырғымен адамды ұрмайды.
• Сыпырғыш, күрек, айырдың басын жоғары қаратып қоймайды. Бұл – «ұстайтын кісі жоқ» деген жаман ырымды білдіреді.
• Сыпырғышты төрге қоймайды. Бұл – үй ішіндегі жаманшылық, ауру-сырқау сыпырғышпен босағадан шықсын, төрге жоламасын деген ниеттен туған ырым.

әзірлеген

Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ

М.Әуезов атындағы ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Павлодар қаласы

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі